Εισαγωγή

Όλοι μας όταν ξεκινούμε τη ζωή μας είμαστε απόλυτα εξαρτημένοι από άλλους. Έχουμε ανάγκη να μας φροντίζουν, έχουμε ανάγκη να μας κατευθύνουν, έχουμε ανάγκη τη βοήθεια άλλων έτσι ώστε να μεγαλώσουμε. Χωρίς άλλους δεν θα μπορούσαμε να ζήσουμε για πολύ.

Σταδιακά γινόμαστε όλο και περισσότερο ανεξάρτητοι – σωματικά, διανοητικά, συναισθηματικά, οικονομικά – και μπορούμε να τα βγάλουμε πέρα μόνοι μας χωρίς να είμαστε εξαρτημένοι από άλλους.

Όμως όσο γινόμαστε όλο και πιο ώριμοι, καταλήγουμε κάποια στιγμή να αντιληφθούμε ότι το να είμαστε απλά ανεξάρτητοι δεν είναι αρκετό. Στη ζωή και στη φύση τα πάντα έχουν μια σχέση αλληλεξάρτησης, τα πάντα είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους με συγκεκριμένες σχέσεις που καθορίζονται από τους φυσικούς νόμους. Έτσι και η ανθρώπινη ζωή είναι επίσης αλληλεξαρτημένη.

Τα τρία βασικά στάδια λοιπόν της ωριμότητας είναι:

• Εξάρτηση
• Ανεξαρτησία
• Αλληλεξάρτηση

Εξάρτηση

Οι εξαρτημένοι χρειάζονται άλλους για να καταφέρουν να αποκτήσουν πράγματα που θέλουν. Αν δεν έχουν άλλους γύρω τους για να τους βοηθούν, υποφέρουν. Οι εξαρτημένοι βασίζονται αποκλειστικά σε άλλους για να τους φροντίσουν και τους ρίχνουν το φταίξιμο αν τελικά δεν το κάνουν.

• Είμαστε σωματικά εξαρτημένοι όταν για παράδειγμα είμαστε παράλυτοι ή όταν έχουμε κάποια μορφή σωματικής αναπηρίας και χρειαζόμαστε άλλους για να μας βοηθούν.
• Είμαστε συναισθηματικά εξαρτημένοι όταν η αίσθηση της αξίας και της ασφάλειας που νοιώθουμε πηγάζει από τη γνώμη που οι άλλοι έχουν για μας. Αν δεν τους αρέσουμε υποφέρουμε.
• Είμαστε διανοητικά εξαρτημένοι όταν βασιζόμαστε σε άλλους να σκεφτούν και να λύσουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε αντί για μας.

Ανεξαρτησία

Οι ανεξάρτητοι μπορούν να αποκτήσουν αυτά που θέλουν μέσω της ατομικής τους προσπάθειας. Είναι υπεύθυνοι. Είναι αυτάρκεις.

• Όταν είμαστε σωματικά ανεξάρτητοι μπορούμε άνετα να τα καταφέρουμε μόνοι μας.
• Όταν είμαστε συναισθηματικά ανεξάρτητοι νοιώθουμε ότι η αίσθηση της αξίας μας πηγάζει από μέσα μας. Δεν εξαρτάται από το αν αρέσουμε στους άλλους ή αν οι άλλοι μας φέρονται καλά ή όχι. Νοιώθουμε ευτυχισμένοι, ασφαλείς και ειρηνικοί και αυτά πηγάζουν από μέσα μας. Η αυτοεκτίμηση μας είναι ψηλή και δεν εξαρτάται από εξωτερικές συνθήκες.
• Όταν είμαστε διανοητικά ανεξάρτητοι μπορούμε να σκεφτούμε μόνοι μας. Μπορούμε να σκεφτούμε δημιουργικά και να οργανώσουμε και να εκφράσουμε τις σκέψεις μας απλά και κατανοητά.

Είναι εύκολο να κατανοήσουμε ότι η ανεξαρτησία είναι περισσότερο ώριμη από την εξάρτηση. Είναι μεγάλο κατόρθωμα να καταφέρει κάποιος να περάσει από τη ζώνη της εξάρτησης στη ζώνη της ανεξαρτησίας. Όμως υπάρχει και κάτι ακόμα καλύτερο που μπορεί να καταφέρει.

Αλληλεξάρτηση

Τα πάντα στη ζωή είναι αλληλεξαρτημένα. Όταν προσπαθεί κανείς να πετύχει τη μέγιστη αποτελεσματικότητα όντας μόνον ανεξάρτητος είναι σαν να ταξιδεύει με λεωφορείο εκεί που θα μπορούσε να ταξιδέψει με αεροπλάνο. Απλά δεν εκμεταλλεύεται το κατάλληλο εργαλείο.

• Όταν είμαστε σωματικά αλληλεξαρτημένοι, είμαστε αυτάρκεις και ικανοί, όμως αντιλαμβανόμαστε επίσης ότι όταν εργαζόμαστε με άλλους αρμονικά μπορούμε να καταφέρουμε πολύ περισσότερα από ότι θα μπορούσαμε να καταφέρουμε μόνοι μας, ακόμα και στα καλύτερα μας.
• Όταν είμαστε συναισθηματικά αλληλεξαρτημένοι, αποκομίζουμε μεγάλη αίσθηση αξίας από τον εαυτό μας, νοιώθουμε όμως επίσης ότι το να δίνουμε αγάπη και να παίρνουμε αγάπη μας κάνει να νοιώθουμε πιο ολοκληρωμένοι.
• Όταν είμαστε διανοητικά αλληλεξαρτημένοι μπορούμε να σκεφτούμε από μόνοι μας, αλλά γνωρίζουμε ότι η πιο δημιουργική σκέψη μπορεί επιτευχθεί όταν ενώνουμε τις δυνάμεις μας με άλλους.

Οι αλληλεξαρτημένοι συνδυάζουν τις προσπάθειες τους με τις προσπάθειες άλλων για να καταφέρουν τη μέγιστη επιτυχία. Συνδυάζουν τα ταλέντα και τις ικανότητες τους για να καταφέρουν κάτι πολύ μεγαλύτερο ενωμένοι. Η αλληλεξάρτηση είναι πολύ πιο ώριμη, είναι πολύ πιο προχωρημένη αντίληψη. Όταν είμαστε αλληλεξαρτημένοι έχουμε τη δυνατότητα να μοιραστούμε τους εαυτούς μας βαθειά και ουσιαστικά με άλλους και η αλληλεπίδραση με άλλους μας επιτρέπει να έχουμε πρόσβαση σε τεράστιους πόρους και δυναμικό.

Μονόδρομος

Όμως η αλληλεξάρτηση είναι μια επιλογή που μόνον ανεξάρτητοι άνθρωποι μπορούν να έχουν. Οι εξαρτημένοι δεν μπορούν να πάνε κατευθείαν στην αλληλεξάρτηση. Δεν έχουν την ωριμότητα για να το καταφέρουν. Μόνον όταν γίνουν αληθινά ανεξάρτητοι μπορούν να έχουν το πραγματικό θεμέλιο για αποτελεσματική αλληλεξάρτηση. Τότε μόνον θα έχουν τον χαρακτήρα ο οποίος θα τους επιτρέψει να εργαστούν πραγματικά αποτελεσματικά και να καταφέρουν μεγαλειώδεις νίκες ομαδικής επικοινωνίας και συνεργασίας.

Τρόπος Σκέψης Εξαρτημένων

Θα αναλύσουμε λίγο περισσότερο γιατί δύο εξαρτημένα άτομα (σύμφωνα με τα πρότυπα που έχουμε θέσει στο προηγούμενο άρθρο) είναι πολύ πιθανόν να οδηγήσουν μια σχέση σε αποτυχία.

Αν και οι δύο είναι εξαρτημένοι αυτό σημαίνει ότι τους λείπει κάτι. Μπορεί να είναι είτε σωματικά εξαρτημένοι, είτε συναισθηματικά, είτε διανοητικά. Κάτι τους λείπει και εξαιτίας αυτού δεν μπορούν να είναι ευτυχισμένοι, γιατί εφόσον δεν το έχουν υποφέρουν – αυτός άλλωστε είναι και ο ορισμός του εξαρτημένου. Έτσι στην κλίμακα της ωριμότητας τα εξαρτημένα άτομα είναι «μείον».

Ένας άνδρας «μείον» και μια γυναίκα «μείον» που δημιουργούν μια σχέση, ελπίζουν να κερδίσουν κάτι από αυτή τη σχέση. Ελπίζουν να κερδίσουν αυτό που τους λείπει και όταν θα το έχουν τότε θα νοιώσουν ευτυχισμένοι. Έτσι, είναι περισσότερο εστιασμένοι στο να πάρουν κάτι από τη σχέση, παρά να δώσουν. Και αν και οι δύο είναι εστιασμένοι περισσότερο στο να πάρουν και όχι να δώσουν, το πιθανότερο αποτέλεσμα είναι ότι κανένας δεν θα πάρει αυτό που πραγματικά θέλει. Έτσι όταν δύο άτομα «μείον» συναντιούνται, το αποτέλεσμα μαθηματικά θα είναι πάλι «μείον».

Τρόπος Σκέψης Ανεξάρτητων

Αντίθετα, αν ήταν ήδη ανεξάρτητοι και οι δύο, τότε στην κλίμακα της ωριμότητας θα ήταν και οι δύο «συν». Νοιώθουν ήδη ευτυχισμένοι με τη ζωή τους. Δεν δημιουργούν μια σχέση για να κερδίσουν κάτι, αλλά επειδή ξεχειλίζουν από ευτυχία και θέλουν να την μοιραστούν. Είναι εστιασμένοι περισσότερο στο να μοιραστούν, είναι εστιασμένοι στο να δώσουν παρά να πάρουν. Με αυτό τον τρόπο και οι δύο θα πάρουν.

Αποτέλεσμα Αλληλεπίδρασης Αλληλεξαρτωμένων

Και ανάλογα με τις ικανότητες αλληλεπίδρασης που έχουν, τα νούμερα τους στην κλίμακα της ωριμότητας μπορεί να προστεθούν (3+3=6), να πολλαπλασιαστούν (3Χ3=9), να αυξηθούν εκθετικά (3³ =27), ή να δημιουργήσουν έναν οποιοδήποτε άλλο συνδυασμό θέλουν, το αποτέλεσμα όμως θα είναι πάντα θετικό και πολύ καλύτερο από την προσωπική τιμή του καθενός.

Δύο πραγματικά αλληλεξαρτημένα άτομα που βάζουν σε πράξη τις συνεργιστικές τους ικανότητες στην καθημερινότητα του μονοπατιού της ζωής, κάνουν την συνύπαρξη τους καλύτερη, και τη προσωπική ζωή του καθενός ακόμα καλύτερη.

Ορισμός

Στην σύγχρονη επιστήμη επικρατεί μια καινούργια αντίληψη που ονομάζεται συνεργία. Η λέξη συνεργία είναι λέξη ελληνική που αποτελείται από το συνθετικό συν και τη λέξη έργο. Ο Richard Buckminster Fuller (1895-1983), ένας αμερικανός μηχανικός, συγγραφέας, εφευρέτης και μελλοντολόγος, προσδιόρισε τη συνεργία σαν ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό το οποίο χαρακτηρίζει συνολικά ένα ολόκληρο σύστημα, έναν ολόκληρο οργανισμό.

Συνεργία σημαίνει ότι η αξία του όλου – δηλαδή ολόκληρου του οργανισμού – είναι συνολικά μεγαλύτερη από το άθροισμα των μερών του. Σημαίνει ότι η αρμονική σύνδεση που έχουν μεταξύ τους δύο ή περισσότερα μέρη του, δημιουργεί ένα άθροισμα, το οποίο από μόνο του είναι ένα αυτοτελές μέρος με τη δική του αξία, η οποία τελικά αποδεικνύεται να είναι μεγαλύτερη από το μαθηματικό άθροισμα των μερών. Έτσι ένα συν ένα τελικά δεν ισούται με δύο, αλλά μπορεί να ισούται με 3, 23, 103, η και 1003.

Παραδείγματα

Αν το ψάξεις λίγο θα βρεις παραδείγματα συνεργίας σε πολλά μέρη στη φύση.

Αν φυτέψεις δύο φυτά κοντά-κοντά, οι ρίζες τους θα συμπλέκονται με τέτοιο τρόπο που θα βελτιώνουν την ποιότητα του εδάφους και έτσι θα αναπτυχθούν πολύ καλύτερα από ότι αν τα είχες φυτέψει χωριστά.

Αν βάλουμε δύο σανίδες μαζί, θα συγκρατήσουν πολύ περισσότερο βάρος από ότι θα συγκρατούσε μόνο μία σανίδα που θα είχε το άθροισμα του πάχους τους.

Το Όλον

Όταν τα μέρη ενός οποιουδήποτε συστήματος ενώνονται σε ένα λειτουργικό σύνολο στο οποίο συν-εργάζονται, τότε εμφανίζεται η συνεργία, εμφανίζεται το «τικ τακ». Μπορείς να ανοίξεις ένα ρολόι και να διαχωρίσεις όλα τα κομμάτια του. Τότε το «τικ τακ» εξαφανίζεται. Αν βάλεις ξανά τα κομμάτια στη θέση τους το «τικ τακ» εμφανίζεται και πάλι. Αυτό το «τικ τακ» είναι κάτι καινούργιο. Κανένα κομμάτι δεν είναι υπεύθυνο γι’ αυτό το «τικ τακ». Αυτό το «τικ τακ» δεν βρίσκεται σε κανένα κομμάτι από μόνο του. Είναι το όλον και η ειδική συνεργατική σύνδεση που έχουν τα μέρη μεταξύ τους που γεννάει αυτό το «τικ τακ».

Θεία Εμπειρία

Το «τικ τακ» ολόκληρης της Ύπαρξης, της Φύσης, του Σύμπαντος είναι θεία εμπειρία. Το κομμάτιασμα και η ξεχωριστή ανάλυση των μερών της Ύπαρξης δεν θα σου δώσει την ίδια εμπειρία. Μόνο σε ένα ποιητικό όραμα ενότητας και συνεργίας των πάντων θα νοιώσεις τη Σοφία της Δημιουργίας, όχι κομματιάζοντας και αναλύοντας.

Όταν λοιπόν υπάρχει αυτή η βαθειά αρμονία και συν-εργατική σχέση με τον εαυτό σου, το σύντροφο σου, τα παιδιά σου, τους φίλους σου, την εργασία σου, τον κόσμο τον πλανήτη και το σύμπαν ολόκληρο, όταν δεν υπάρχει διαχωρισμός αλλά βαθειά αρμονία, τότε μόνο συμβαίνει το «τικ τακ».

Στην Τάξη

Ένας δάσκαλος περιγράφει την εμπειρία του όταν δίδασκε φιλοσοφία και στυλ ηγεσίας σε μια τάξη πανεπιστημίου. Είχαν περάσει περίπου τρεις εβδομάδες από την αρχή του εξαμήνου, όταν στη μέση της παρουσίασης μιας εργασίας, ένας φοιτητής άρχισε να αφηγείται κάποιες πολύ ισχυρές προσωπικές εμπειρίες που αφορούσαν το συναίσθημα και τη λογική. Μέσα στην τάξη τότε έπεσε ένα πέπλο ταπεινοφροσύνης και ευλάβειας – οι φοιτητές αισθάνονταν ευλάβεια απέναντι στον συμφοιτητή τους και θαυμασμό για το θάρρος του.

Το πνεύμα αυτό έγινε γρήγορα έδαφος για συνεργιστικό και δημιουργικό έργο. Άλλοι άρχισαν να παίρνουν το λόγο, να μοιράζονται εμπειρίες τους, διαπιστώσεις τους, ακόμα και αμφιβολίες για τον εαυτό τους. Το πνεύμα εμπιστοσύνης και ασφάλειας έσπρωξε πολλούς να ανοιχτούν περισσότερο. Αντί να παρουσιάσουν αυτό που είχαν προετοιμάσει, τροφοδοτούσαν ο ένας τον άλλον με συμπεράσματα και ιδέες και άρχισαν να δημιουργούν ένα τελείως διαφορετικό σενάριο για το τι θα μπορούσε να είναι μια τάξη.

Ο Δάσκαλος

Ο δάσκαλος συμμετείχε αμέριστα στη διαδικασία αυτή. Στην πραγματικότητα αισθανόταν σχεδόν μαγνητισμένος και η τάξη πλέον του φαινόταν να βρίσκεται σε έναν εκπληκτικό συνεχή δημιουργικό οργασμό. Ένοιωθε μαγικά. Σταδιακά λοιπόν άρχισε να χαλαρώνει την προσήλωση του στην αυστηρή δομή της τάξης και επιχείρησε να ανιχνεύσει καινούργιες δυνατότητες. Αυτό που γινόταν δεν ήταν ένα απλό καπρίτσιο, αλλά χαρακτηριζόταν από ωριμότητα, σταθερότητα και ουσία. Η νέα δομή της τάξης είχε μια αισθητή και έντονη ανωτερότητα σε σχέση με την παλιά.

Νέο Πρόγραμμα

Έτσι εγκαταλείψανε το παλιό πρόγραμμα διδακτέας ύλης, τα εγχειρίδια που είχαν αγοράσει και όλα τα προγράμματα εργασιών και καθορίσανε νέους στόχους, σχέδια και εργασίες. Τόσο τους συνάρπαζε αυτό που κάνανε, ώστε ύστερα από περίπου τρεις εβδομάδες, ένοιωσαν όλοι την ακατάσχετη επιθυμία να μοιραστούν με άλλους αυτό που συνέβαινε. Αποφασίσανε να γράψουν ένα βιβλίο που να περιέχει τα διδάγματα και τις διαπιστώσεις τους για το αντικείμενο της μελέτης τους: τις αρχές της ηγεσίας. Οι εργασίες και τα σχέδια άλλαξαν και πάλιν και σχηματίστηκαν νέες ομάδες. Οι φοιτητές δούλεψαν πολύ πιο σκληρά από ότι είχαν ποτέ δουλέψει στις παλιές δομές διδασκαλίας και για εντελώς διαφορετικούς λόγους.

Διάρκεια

Από την εμπειρία αυτή αναδύθηκε μια εξαιρετικά ενιαία, συνεκτική και συνεργιστική κουλτούρα, που δεν τελείωσε μαζί με το εξάμηνο. Οι φοιτητές αυτής της τάξης συνέχισαν να κάνουν συγκεντρώσεις με το ίδιο πνεύμα και εκτός πανεπιστημίου για πολλά χρόνια.

Γιατί έγινε όλη αυτή η μεταμόρφωση και μπορεί να γίνει άραγε σε οποιαδήποτε τάξη;

Κατά την αξιολόγηση του δασκάλου η μεγάλη αυτή και πολύ γρήγορη εξελικτική αλλαγή οφειλόταν κυρίως στο γεγονός ότι οι φοιτητές αυτοί ήταν σχετικά ώριμοι και ότι υπήρχε και σωστή χημεία.

Επιτροπή

Μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, οι Ηνωμένες Πολιτείες ανέθεσαν στον David Lilienthal να ηγηθεί της νέας επιτροπής ατομικής ενέργειας. Αυτός συγκέντρωσε γύρω του μια ομάδα από σημαίνοντες ανθρώπους, ο καθένας από τους οποίους ήταν διάσημος από μόνος του. Αυτή η ομάδα είχε επιφορτιστεί με πολύ απαιτητικά καθήκοντα και ανυπομονούσαν να καταπιαστούν με αυτά. Επιπλέον τους πίεζε και ο τύπος.

Ο Lilienthal όμως αφιέρωσε αρκετές εβδομάδες στο να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον, τα ενδιαφέροντα τους, τις ελπίδες τους, τους στόχους, τις ανησυχίες, την προϊστορία, το πλαίσιο αναφοράς και το παρελθόν του καθενός. Διευκόλυνε εκείνο το είδος της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης που δένει τόσο πολύ τους ανθρώπους μεταξύ τους, έστω κι αν δέχτηκε έντονες επικρίσεις επειδή αργούσε και ήταν «αναποτελεσματικός».

Το τελικό όμως αποτέλεσμα ήταν ότι τα μέλη της ομάδας δέθηκαν σφιχτά μεταξύ τους, επικράτησε ανοιχτό πνεύμα, μεγάλη δημιουργικότητα και συνεργία. Ο σεβασμός μεταξύ των μελών της επιτροπής ήταν τόσο μεγάλος ώστε όταν υπήρχε διαφωνία, αντί για αντιπαράθεση και αμυντική στάση, υπήρχε γνήσια προσπάθεια κατανόησης. Η στάση τους ήταν: «αν κάποιος με την ευφυΐα σου, τις γνώσεις σου και το ζήλο σου διαφωνεί μαζί μου, αυτή η διαφωνία ασφαλώς θα έχει κάποια βάση που δεν την καταλαβαίνω και που πρέπει να εξετάσω».

Οικογένεια

Κοντεύει ο καιρός των διακοπών και ο άντρας θέλει να πάρει την οικογένεια του διακοπές στις λίμνες κατασκήνωση για να χαρούν το ψάρεμα. Είναι κάτι σημαντικό γι’ αυτόν, το σχεδίαζε όλο το χρόνο, τα παιδιά το περιμένουν με ανυπομονησία. Έχει ήδη κλείσει κι ένα σπιτάκι εκεί.

Η γυναίκα όμως θέλει να χρησιμοποιήσει την περίοδο της άδειας της για να επισκεφτεί την αρκετά βαριά άρρωστη μητέρα της, κάπου 400 χιλιόμετρα μακριά. Δεν έχει την ευκαιρία να τη βλέπει πολύ συχνά και είναι κάτι σημαντικό γι’ αυτήν γιατί μπορεί να μην την ξαναδεί.

Οι δύο απόψεις μπορεί να εξελιχτούν σε μια συζήτηση που δεν έχει τελειωμό. Καθώς θα κονταροχτυπιούνται στη διαφωνία τους μπορεί τελικά να καταλήξουν σε κάποιον συμβιβασμό. Ίσως αποφασίσουν να πάνε χωριστά, εκείνος να πάρει τα παιδιά στη λίμνη κι εκείνη να επισκεφτεί τη μητέρα της. Αλλά έτσι και οι δύο θα νοιώθουν ένοχοι και δυστυχισμένοι. Τα παιδιά θα το διαισθανθούν και θα χαλάσει η χαρά των διακοπών τους.

Συμβιβασμός

Ο άντρας μπορεί να υποχωρήσει, αλλά θα το κάνει με μισή καρδιά. Και συνειδητά ή ασυνείδητα θα δημιουργεί πειστήρια που θα αποδεικνύουν αληθινή την προφητεία του για το πόσο απαίσια θα είναι για όλους η εβδομάδα. Μπορεί επίσης να υποχωρήσει η γυναίκα, αλλά θα είναι κλεισμένη στον εαυτό της και θα αντιδρά υπερβολικά σε κάθε νέα εξέλιξη στην κατάσταση υγείας της μητέρας της. Αν τυχόν η μητέρα της αρρωστήσει ακόμα σοβαρότερα και πεθάνει, ο άντρας δεν θα συγχωρήσει ποτέ τον εαυτό του, αλλά ούτε κι εκείνη θα του το συγχωρήσει ποτέ.

Σε όποιο συμβιβασμό και να καταλήξουν, υπάρχει ενδεχόμενο να τον αναμασούν όλα τα επόμενα χρόνια ως απόδειξη της αναισθησίας, της αδιαφορίας, ή της κακής αίσθησης προτεραιοτήτων του ενός ή του άλλου. Μπορεί να γίνει πηγή διχόνοιας για χρόνια, μπορεί ακόμα και να πολώσει την οικογένεια. Πολλοί γάμοι που στην αρχή είναι όμορφοι και τρυφεροί, αυθόρμητοι και αγαπημένοι, εκφυλίζονται σε έχθρα μέσα από μια σειρά τέτοιων περιστατικών.

Συνεργία

Αν όμως έχουν καλλιεργήσει τις συνήθειες της αποτελεσματικής αλληλεπίδρασης, προσεγγίζουν τις διαφορές τους με αφετηρία έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο. Επειδή έχουν προσφέρει συναισθηματικά ο ένας στον άλλον έχουν εμπιστοσύνη και ανοιχτή επικοινωνία. Επειδή σκέπτονται το αμοιβαίο όφελος, πιστεύουν ότι υπάρχει τρίτος δρόμος, μια λύση που να είναι αμοιβαία επωφελής και καλύτερη από ότι πρότεινε αρχικά ο καθένας τους. Επειδή ακούν συμμετοχικά και επιδιώκουν πρώτα να κατανοήσουν, δημιουργούν μέσα τους και μεταξύ τους σφαιρική εικόνα των αξιών και των προβλημάτων που πρέπει να πάρουν υπόψη τους. Και ο συνδυασμός αυτός δημιουργεί το ιδανικό περιβάλλον για να συμβεί συνεργία. Καθώς επικοινωνούν, αισθάνονται και οι δύο βαθιά μέσα τους πραγματικά ο καθένας την επιθυμία του άλλου.

Έτσι βάζουν τις επιθυμίες τους απέναντι τους. Δεν στέκονται ο ένας απέναντι στον άλλον. Βρίσκονται και οι δύο από την ίδια πλευρά μαζί, έχουν το πρόβλημα απέναντι τους, το εξετάζουν, κατανοούν τις ανάγκες και προσπαθούν να δημιουργήσουν μια τρίτη λύση που θα ικανοποιήσει όλες τις ανάγκες.

Αποτέλεσμα

Ισως μπορέσουν να βρουν μια άλλη περίοδο μέσα στο μήνα για να επισκεφτούν τη μητέρα της γυναίκας. Αυτό μπορεί να γίνει αν για παράδειγμα ο άντρας αναλάβει τις ευθύνες του σπιτιού για το Σαββατοκύριακο και βρει μια οικιακή βοηθό για μερικές ώρες. Ίσως βρουν κάποιο μέρος για κατασκήνωση και ψάρεμα κοντά στο σπίτι της άρρωστης μητέρας – μπορεί να μην είναι τόσο όμορφο αλλά πάλι θα είναι στην εξοχή και θα ικανοποιήσουν και άλλες ανάγκες.

Βρίσκονται σε συνεργία. Επικοινωνούν και ανταλλάσσουν ιδέες μέχρι που να βρεθεί μια λύση για την οποία ΚΑΙ ΟΙ ΔΥΟ ΝΑ ΑΙΣΘΑΝΟΝΤΑΙ ΚΑΛΑ. Μια λύση πολύ καλύτερη και από τις δύο που είχαν αρχικά προτείνει. Πολύ καλύτερη και από έναν συμβιβασμό. Μια λύση που δεν θα έχει τη νοοτροπία της διχοτομίας, δηλαδή του «ή αυτό, ή εκείνο».

Χαβάη

«Με την οικογένεια μου ζήσαμε έναν ολόκληρο χρόνο σε ένα νησί της Χαβάης. Λίγο μετά αφότου εγκατασταθήκαμε, αναπτύξαμε μια ρουτίνα εργασίας και ζωής που ήταν όχι μόνο παραγωγική αλλά και εξαιρετικά ευχάριστη. Πρωί-πρωί τρέχαμε όλοι μαζί στην παραλία, ύστερα στέλναμε τα δύο παιδιά μας στο σχολείο κι εγώ πήγαινα σε ένα απομονωμένο κτίριο δίπλα στα χωράφια με τα ζαχαροκάλαμα, όπου είχα γραφείο και έγραφα. Δεν υπήρχε ούτε τηλέφωνο, ούτε συνεδριάσεις, ούτε πιεστικές υποχρεώσεις. Ήταν πολύ ήσυχα, πολύ όμορφα, πολύ γαλήνια.

Το γραφείο μου βρισκόταν στην άκρη ενός κολλεγίου και μια μέρα καθώς περιπλανιόμουν ανάμεσα σε στοίβες βιβλίων στο πίσω μέρος της βιβλιοθήκης του κολλεγίου, βρήκα τυχαία ένα βιβλίο που τράβηξε τον ενδιαφέρον μου. Κάποια στιγμή, σαν αποτέλεσμα μιας επαναστατικής έκλαμψης που είχα από την ανάγνωση μιας παραγράφου του βιβλίου, η γυναίκα μου κι εγώ αρχίσαμε μια άσκηση βαθιάς επικοινωνίας. Για έναν ολόκληρο χρόνο και για τουλάχιστον δύο ώρες την ημέρα, κάθε μέρα ασκούμασταν σε βαθιά επικοινωνία.

Άσκηση Επικοινωνίας

Στην αρχή του χρόνου συζητούσαμε κάθε είδους ενδιαφέροντα θέματα – για ανθρώπους, ιδέες, γεγονότα, τα παιδιά μας, το γράψιμο μου, τους συγγενείς μας, σχέδια για το μέλλον κοκ. Λίγο-λίγο όμως, η επικοινωνία μας βάθαινε και αρχίσαμε να μιλάμε και περισσότερο για τους εσωτερικούς μας κόσμους – την ανατροφή μας, τις αρχές μας, τα αισθήματα μας, τις αμφιβολίες μας.

Αρχίσαμε με αφορμή τις συζητήσεις μας να ανιχνεύουμε καινούργιους και ενδιαφέροντες τρόπους που μας έκαναν να σκεφτούμε πώς είμαστε προγραμματισμένοι να σκεφτόμαστε και να δρούμε και με ποιο τρόπο τα προγράμματα αυτά διαμόρφωναν το πώς βλέπαμε τον κόσμο. Αρχίσαμε μια συναρπαστική περιπέτεια μέσα στον εσωτερικό κόσμο μας και ανακαλύψαμε ότι ήταν πιο συναρπαστικός, πιο σαγηνευτικός, πιο ενδιαφέρων, πιο επιβλητικός, περισσότερο γεμάτος ανακαλύψεις και διδάγματα από οτιδήποτε είχαμε ποτέ γνωρίσει στον εξωτερικό κόσμο.

Γιατρεμένοι

Δεν ήταν όμως όλα πάντα «μέλι γάλα». Κάποιες φορές αγγίζαμε γυμνά νεύρα και είχαμε εμπειρίες που μας πονούσαν, εμπειρίες που μας έκαναν να ντραπούμε, εμπειρίες που μας έκαναν να ανακαλύπτουμε τον εαυτό μας, εμπειρίες που έκαναν τον έναν απέναντι στον άλλον ανοικτούς και τρωτούς. Παρόλα αυτά, ανακαλύψαμε ότι από χρόνια θέλαμε να φτάσουμε σε αυτό το σημείο.

Δεν χρειάζεται και πολλή φαντασία για να σκεφτεί κανείς το επίπεδο κατανόησης και εμπιστοσύνης που μπορέσαμε να φτάσουμε μετά από αυτό το χρόνο. Όταν όντως φτάσαμε στα βαθύτερα τρυφερότερα ζητήματα και ύστερα ξαναβγήκαμε έγω, αισθανθήκαμε κατά κάποιο τρόπο γιατρεμένοι. Επειδή ο καθένας μας βοηθούσε, στήριζε και ενθάρρυνε τον άλλον, επειδή συμπάσχαμε ο ένας για τον άλλον, υποβοηθούσαμε και διευκολύναμε αυτές τις εσωτερικές ανακαλύψεις ο ένας στον άλλο.

Κανόνες

Σταδιακά καταλήξαμε σε δύο άγραφους βασικούς κανόνες:

• «Δεν σκαλίζουμε». Όταν ξεδιπλώναμε τα εσώτερα στρώματα της πιο τρυφερής μας ψυχής, δεν έπρεπε να κάνουμε ερωτήσεις, μόνο να συμπάσχουμε. Το «σκάλισμα» ήταν αφόρητη εισβολή. Θέλαμε να εξερευνήσουμε κι άλλο έδαφος, αλλά μάθαμε να σεβόμαστε την ανάγκη να αφήνουμε τον άλλο να ανοίγεται με το δικό του ρυθμό.
• Ο δεύτερος κανόνας ήταν ότι, όταν η αυτο-εξερεύνηση μας πλήγωνε πολύ, όταν πονούσε, θα τη σταματούσαμε για εκείνη τη μέρα. Και είτε θα συνεχίσαμε την επόμενη μέρα από κει που είχαμε σταματήσει, είτε θα περιμέναμε μέχρι που εκείνος από τους δυο μας που άνοιγε τον εαυτό του αισθανθεί έτοιμος να συνεχίσει. Τα ζητήματα που είχαμε αφήσει σε εκρεμότητα, τα αφήναμε γνωρίζοντας ότι θέλαμε να ασχοληθούμε μαζί τους. Επειδή όμως είχαμε άφθονο χρόνο και πρόσφορο περιβάλλον, και επειδή τόσο πολύ μας συνάρπαζε να παρατηρούμε τη συμμετοχή μας και την ανάπτυξη μας μέσα στο γάμο μας, γνωρίζαμε ότι αργά ή γρήγορα θα ασχοληθούμε με όλα τα εκκρεμή ζητήματα και θα τα οδηγήσουμε σε κάποια κατάληξη.

Στο Τέλος

Στο τέλος του χρόνου μείναμε κατάπληκτοι με όσα διδαχθήκαμε από την αλληλεπίδραση μας αυτή. Ήταν μια πραγματικά συνεργιστική εμπειρία. Όταν φτάναμε σε πολύ ενδότερα σημεία του εαυτού μας συχνά δακρύζαμε, όχι τόσο από τα όσα διαπιστώναμε, αλλά από την ευλάβεια που τρέφαμε ο ένας για τον άλλον. Ανακαλύψαμε ότι ακόμα και πράγματα που φαίνονται ευτελή συχνά έχουν ρίζες σε βαθιές συναισθηματικές εμπειρίες. Το να ασχολείσαι μόνο με τα επιφανείακά και τα ευτελή και να μη βλέπεις τα βαθύτερα, τα τρυφερότερα ζητήματα, είναι σαν να ποδοπατάς το άγιο χώμα της καρδιάς του άλλου.

Είχαμε πολλούς πλούσιους καρπούς εκείνους τους μήνες. Η επικοινωνία μας έγινε τόσο δυνατή που μπορούσαμε να «πιάσουμε» σχεδόν ακαριαία τις σκέψεις ο ένας του άλλου. Όταν φύγαμε από τη Χαβάη, πήραμε την απόφαση να συνεχίσουμε την ίδια πρακτική. Έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε, αλλά συνεχίζουμε τακτικά να βγαίνουμε, απλώς και μόνο για να μιλήσουμε. Πιστεύουμε ότι το κλειδί για να μείνουμε ερωτευμένοι είναι να συζητάμε, ιδίως για αισθήματα. Προσπαθούμε να επικοινωνούμε μεταξύ μας αρκετές φορές την ημέρα, ακόμα και όταν ταξιδεύω. Είναι σαν να επιστρέφουμε στη βάση μας και να αγγίζουμε την ασφάλεια και τις αξίες που αυτή αντιπροσωπεύει».

Οικειότητα

Αν αγαπάς έναν άνθρωπο και ζεις μαζί του όλη τη ζωή, υπάρχει δυναμικό να αναπτυχθεί μεγάλη και βαθειά οικειότητα. Η οικειότητα με έναν άνδρα ή μια γυναίκα είναι προτιμότερη από το να έχεις πολλές επιφανειακές σχέσεις. Η αγάπη παίρνει χρόνια να ανθίσει. Με το να βρίσκεσαι απλώς με πολλές γυναίκες ή άνδρες παραμένεις επιφανειακός. Μπορεί να σε διασκεδάζει, αλλά σε κρατάει επιφανειακό. Μπορεί να σε κρατάει απασχολημένο, μα δεν πρόκειται να σε μεγαλώσει ουσιαστικά.

Είναι σαν να μετακινείς συνεχώς ένα δένδρο από το ένα μέρος στο άλλο. Δεν θα μπορέσει να αναπτύξει ρίζες πουθενά, γιατί για να αναπτύξει ρίζες ένα δένδρο χρειάζεται να παραμείνει σε ένα μέρος. Τότε μόνο πηγαίνει βαθύτερα. Τότε μόνο γίνεται δυνατότερο. Η ένας-με-έναν σχέση, μια ουσιαστική σχέση στην οποία η παρουσία και η ύπαρξη του ενός είναι πραγματικός καταλύτης για τη ζωή του άλλου, είναι τόσο ευεργετική όσο οτιδήποτε άλλο.

Αγάπη

Βέβαια η οικειότητα είναι μεν καλή και το να μείνεις και να βαθαίνεις σε μια σχέση είναι πραγματικά όμορφο, αλλά η βασική αναγκαιότητα είναι η αγάπη, η βασική αναγκαιότητα είναι να ωριμάζει μέσα σου όλο και περισσότερο το συναίσθημα της αγάπης. Και θα ωριμάζει βαθειά και ουσιαστικά μόνον όταν το καλλιεργείς μέσα από συνεργιστικές εμπειρίες.

Έτσι αν ένα δένδρο είναι ριζωμένο σε έναν χώρο που υπάρχουν μόνο βράχια και σκοτώνουν το δένδρο, τότε είναι καλύτερα να το μετακινήσεις. Μην επιμένεις ότι θα έπρεπε να μείνει στο ίδιο μέρος. Να παραμείνεις αληθινός και σε αρμονία με την ίδια τη ζωή. Μετακίνησε το δένδρο, γιατί αν δεν το κάνεις είναι σαν να πηγαίνεις ενάντια στη ζωή.