Χοληστερίνη Και Καρδιακή Αθηροσκλήρωση
ΜΕΡΟΣ Α - Εισαγωγικά
Η αθηροσκλήρωση είναι μια φλεγμονώδης απάντηση σε βλάβη του εσωτερικού στρώματος των αρτηριών (του ενδοθηλίου). Μόλις λοιπόν συμβεί βλάβη στο εσωτερικό τοίχωμα αρτηρίας, αναλαμβάνει ο φυσικός μηχανισμός επισκευής με την κυκλοφορούσα LDL, η οποία πάει στην περιοχή της βλάβης, γίνεται μια μετατροπή στην ενδοθηλιακή λειτουργία και αυτή ξεκινά την φλεγμονώδη αλληλουχία η οποία καταλήγει σε ένα συνονθύλευμα κυττάρων, της LDL, κυττάρων ανοσοποιητικού, μυϊκών κυττάρων και νεκρωμένων ιστών από την αρχική βλάβη, τα οποία όλα μαζί σχηματίζουν την αθηρωματική πλάκα. Η φλεγμονώδης απάντηση μπορεί να συμβεί οπουδήποτε, αλλά κατά 90% συμβαίνει στις αρτηρίες της καρδιάς. Παρόλο που χοληστερίνη βρίσκεται σε όλο το σώμα, ο σχηματισμός αθηρωματικής πλάκας συμβαίνει κατά 90% στις αρτηρίες της καρδιάς. Γιατί όμως? Αν η αιτία της αθηροσκλήρωσης ήταν η υψηλή χοληστερίνη, τότε γιατί αυτή να συμβαίνει μόνον στις αρτηρίες της καρδιάς? Μήπως δεν είναι η χοληστερίνη η αιτία?
Είναι ένας δείκτης φλεγμονής και προάγγελος καρδιακών προσβολών, εγκεφαλικών και αιφνιδίου καρδιακού θανάτου. Οι άνθρωποι με τα υψηλότερα επίπεδα CRP έχουν διπλάσιο κίνδυνο καρδιακών προσβολών απ’ ότι οι άνθρωποι με τα χαμηλότερα επίπεδα. Τα υψηλά επίπεδα της CRP μειώνονται με: Το ινωδογόνο είναι μια πρωτεΐνη η οποία παράγεται από το συκώτι και έχει σημαντικό ρόλο ως παράγοντας θρόμβωσης του αίματος και πήξης του αίματος. Όταν το σώμα μας εντοπίσει μια βλάβη, το συκώτι μπορεί να τετραπλασιάσει την παραγωγή του σε ινωδογόνο. Υψηλά επίπεδα ινωδογόνου στο αίμα επιτρέπουν τη δημιουργία μεγάλων θρόμβων και αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού σχεδόν στο διπλάσιο. Τα επίπεδα του ινωδογόνου μειώνονται με: Η ομοκυστεΐνη είναι παράγοντας κινδύνου για καρδιοπάθεια, σημαντικότερος από τη χοληστερίνη. Η ομοκυστεΐνη είναι ένα ενδιάμεσο προϊόν κατά την διαδικασία μετατροπής του αμινοξέως μεθειονίνη σε ένα άλλο αμινοξύ την κυστεΐνη. Η μετατροπή της μεθειονίνης σε κυστεΐνη δεν είναι δυνατή χωρίς την παρουσία των βιταμινών Β12, Β9 (φυλλικό οξύ) και Β6. Εφόσον λοιπόν οι βιταμίνες αυτές είναι σε επάρκεια στο σώμα μας η μετατροπή μεθειονίνης σε κυστεΐνη γίνεται ομαλά, κι έτσι πολύ λίγη ομοκυστεΐνη είναι παρούσα στο αίμα και τους ιστούς μας. Αυτό είναι καλό επειδή η ομοκυστεΐνη είναι βλαβερή με πολλούς τρόπους. Μελέτες δείχνουν ότι ενήλικες με τιμές ομοκυστεΐνης μεγαλύτερες από 6,3 μmol/L μπορεί να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης αθηροσκλήρωσης, καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού επεισοδίου. Επίπεδα ομοκυστεΐνης πάνω από 15 τριπλασιάζουν την πιθανότητα καρδιακής προσβολής σε σχέση με χαμηλότερα επίπεδα. Η ομοκυστεΐνη έχει αποδειχθεί ότι μειώνεται με λήψη των τριών βιταμινών του συμπλέγματος Β, την Β12, την Β9(φυλλικό οξύ) και την Β6. Άλλη μελέτη έδειξε ότι η λήψη συμπληρώματος τριμεθυγλυκίνης (TMG) για 12 εβδομάδες, μείωσε τις τιμές ομοκυστεΐνης στο αίμα σε υγιή άτομα. Άλλη μελέτη έδειξε ότι λήψη 600mg ν-ακετυλο-κυστεΐνης (NAC) μείωσε τα επίπεδα ομοκυστεΐνης στο αίμα. Για την αποτροπή εγκεφαλικού, η διεθνής επιστημονική βιβλιογραφία έχει δείξει ότι ωφελούν η καρνιτίνη, τα ωμέγα 3 λιπαρά οξέα, η βιταμίνη C, τα φλαβονοειδή, η νατοκινάση και βότανα όπως το σκόρδο και τα φύλλα ελιάς. Η λιποπρωτεΐνη (α) είναι μια μορφή της LDL με μια έξτρα πρωτεΐνη που ονομάζεται απολιποπρωτεΐνη (α). Υψηλό επίπεδο Lp(a) μπορεί να είναι σημαντικός παράγοντας για τη δημιουργία μεγάλων θρόμβων αίματος, δύσκολων να διαλυθούν, άρα παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη αθηρωματικής πλάκας, κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακή ασθένεια και κίνδυνο θανάτου από όλες τις αιτίες. Τα επίπεδα της Lp(a) δεν μειώνονται με στατίνες, αλλά με ωμέγα-3, βιταμίνη C, συνένζυμο Q10, λυσίνη και νιασίνη (βιταμίνη Β3). Ο σχηματισμός αρτηριοσκληρωτικών πλακών στο ενδοθήλιο των αγγείων δεν προκαλείται από την LDL, αλλά την οξειδωμένη LDL, δηλαδή την LDL η οποία οξειδωθεί. Άρα, η λήψη αντιοξειδωτικών (βήτα-καροτίνη, βιταμίνη C, βιταμίνη Ε, κλπ) θα βοηθήσει να μην οξειδωθεί η LDL κι έτσι να μην σχηματιστεί αρτηριοσκληρωτική πλάκα. Αν τα μόρια της LDL είναι μικρά, μπορούν να διεισδύσουν εύκολα στα τοιχώματα των αρτηριών και να κτίσουν αρτηριοσκληρωτική πλάκα. Ακόμα κι αν η LDL έχει ανεβασμένες τιμές, εφόσον τα μόρια της είναι μεγάλα, δεν υπάρχει κίνδυνος σχηματισμού πλάκας. Όταν τα επίπεδα του σακχάρου αίματος αυξάνονται από υπερβολική λήψη υδατανθράκων (πάνω από 40-50% της συνολικής λήψης τροφής, σε σχέση με πρωτεΐνες και λιπαρά), ή από συνήθειες οι οποίες προωθούν μεγάλες αυξήσεις του σακχάρου αίματος ακόμα και σε υγιείς, τότε αυξάνεται η δραστηριότητα των ελευθέρων ριζών, αδειάζει το σώμα μας από βιταμίνη C και προκαλείται ένα φαινόμενο που λέγεται γλυκοζυλίωση. Η γλυκοζυλίωση είναι μια διαδικασία κατά την οποία μόρια σακχάρου ενώνονται με μόρια πρωτεΐνης ή λιπιδίων και πολύ απλά… τα καταστρέφουν. Κλασσικό παράδειγμα είναι η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη. Η αιμοσφαιρίνη είναι μια πρωτεΐνη η οποία βρίσκεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια. Η γλυκοζυλίωση επίσης των σωματιδίων LDL καθιστά την LDL πιο επιρρεπή σε οξείδωση από την φυσική LDL κι έτσι αυξάνεται η πιθανότητα σχηματισμού πλάκας. Η γλυκοζυλιωμένη LDL διεγείρει επίσης το οξειδωτικό στρες και τη φλεγμονή στα αγγειακά κύτταρα των λείων μυικών ινών του εσωτερικού στρώματος του αρτηριακού τοιχώματος, κάτι που επιδεινώνει τη συσσώρευση αρτηριακής πλάκας στο εσωτερικό των τοιχωμάτων των αγγείων. Τα άτομα με διαβήτη είναι γνωστό ότι έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για ανάπτυξη αθηροσκλήρωσης σε σχέση με τα άτομα που έχουν φυσιολογικό σάκχαρο αίματος.
CRP
Ινωδογόνο
Ομοκυστεΐνη
Lp(a)
Οξειδωμένη LDL
Μικρά Μόρια LDL
Υψηλό Σάκχαρο Αίματος
Οι ερευνητές δεν έχουν βρει συσχέτιση ανάμεσα στα επίπεδα της χοληστερίνης και την ανάπτυξη αθηροσκλήρωσης. Οι ερευνητές απέδειξαν επίσης ότι τροφές υψηλής περιεκτικότητας σε χοληστερίνη δεν αυξάνουν την χοληστερίνη αίματος. Τελικά η χοληστερίνη δεν είναι δείκτης καρδιακού κινδύνου, κι έτσι αύξηση της χοληστερίνης δεν είναι κατ’ ανάγκη “κακή”. Άλλωστε πριν από 50 χρόνια τα όρια τιμών χοληστερίνης αίματος ήταν 300, όχι 200 που είναι σήμερα - γιατί τα κατέβασαν?
Ο οργανισμός παράγει χοληστερίνη επειδή την χρειάζεται. Η χοληστερίνη επιτελεί πολλές σημαντικές λειτουργίες και εφόσον τα επίπεδα της είναι χαμηλά, δεν μπορεί πια να τις επιτελέσει. Η χοληστερίνη είναι απαραίτητη σε πολλές σημαντικές λειτουργίες του σώματος μας, τις εξής:
Η πράξη έχει αποδείξει ότι τιμές χοληστερίνης γύρω στο 150 και ακόμα πιο κάτω δημιουργούν προβλήματα.
Ιστορικά, στις αρχές του 20ού αιώνα, οι καρδιοπάθειες αποτελούσαν μόνο το 10% των θανάτων στις ΗΠΑ, το 1950 το 30% και σήμερα έχει φτάσει στο 45%. Διάσημοι καρδιολόγοι της δεκαετίας του 1950 είχαν παρατηρήσει και επισημάνει ότι οι θάνατοι από καρδιοπάθειες αυξάνονταν όσο αυξανόταν η κατανάλωση πολυακόρεστων και μερικώς υδρογονομένων λαδιών στις επεξεργασμένες τροφές, ενώ ταυτόχρονα μειωνόταν η κατανάλωση αυγών και παραδοσιακών λιπών όπως το βούτυρο και το λαρδί. Αν δεν φταίει λοιπόν η χοληστερίνη για τις καρδιοπάθειες, τι φταίει? Σήμερα έχουν ταυτοποιηθεί οι παράγοντες οι οποίοι είναι επιβαρυντικοί για την καρδιακή λειτουργία. Αυτοί αναλύονται στη συνέχεια.
ΜΕΡΟΣ Β - Παράγοντες επιβαρυντικοί για την καρδιακή λειτουργία
Τα δημητριακά δεν έχουν σημαντικά συστατικά τα οποία να είναι βοηθητικά για την καλή καρδιακή λειτουργία. Αντίθετα τα δημητριακά (όπως και τα όσπρια) περιέχουν υψηλές συγκεντρώσεις συστατικών τα οποία οι ερευνητές έχουν ταξινομήσει ως αντιθρεπτικά. Ανάμεσα σε αυτά είναι και η ουσία που είναι περισσότερο γνωστή ως phytate, η οποία δένεται με μέταλλα στον γαστρεντερικό σωλήνα μειώνοντας σημαντικά την απορρόφηση τους. Το αντιθρεπτικό περιεχόμενο των δημητριακών βρίσκεται στον εξωτερικό φλοιό, άρα τα ολικής άλεσης δημητριακά έχουν μεγαλύτερα ποσοστά phytate. Άλλο ένα αντιθρεπτικό συστατικό είναι το γνωστό ως pyridoxine glucoside το οποίο μειώνει την διαθεσιμότητα της βιταμίνης Β6 κατά 75-80%. Ως αποτέλεσμα αυτού η βιταμίνη Β6 απορροφάται με πολύ μικρότερη αποτελεσματικότητα από προϊόντα δημητριακών παρά από ζωικές τροφές. Και δεδομένης της σημασίας της βιταμίνης Β6 για τον αποτελεσματικό μεταβολισμό της ομοκυστεΐνης και δεδομένου ότι τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης Β6 και τα υψηλά επίπεδα ομοκυστεΐνης συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακής ασθένειας, οι καρδιαγγειακές επιπτώσεις μιας δίαιτας πλούσιας σε δημητριακά και πτωχής σε κρέας μπορεί να είναι ανησυχητικές. Επίσης έχει εδώ και καιρό αναγνωριστεί ότι η κατανάλωση δημητριακών επιφέρει έλλειψη βιταμίνης D. Και τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D έχουν συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο μεταξύ άλλων και για καρδιοπάθειες. Κατά ειρωνικό τρόπο οι λίγες τροφές που περιέχουν βιταμίνη D είναι αυτές που αποφεύγουμε λόγω της γενικότερης καμπάνιας κατά του λίπους και της χοληστερίνης, όπως ιχθυέλαιο, βούτυρο, συκώτι, κρόκοι αυγών και πλήρες γάλα. Η κατανάλωση λοιπόν τροφών οι οποίες μειώνουν την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών βοηθητικών στην καρδιαγγειακή λειτουργία, είναι το λιγότερο μη επιθυμητή. Η έκθεση επίσης στο ηλιακό φως (την πιο αποδοτική πηγή βιταμίνης D), έχει δραστικά μειωθεί εξαιτίας των προτροπών των αρχών υγείας που εσφαλμένα πιστεύουν ότι η αποφυγή του ήλιου είναι ο καλύτερος τρόπος να προλάβουμε τον καρκίνο του δέρματος.
Περιέχουν Αντιθρεπτικά Συστατικά
Μειώνουν Την Βιταμίνη D
Το λευκό αλεύρι δεν περιέχει βιταμίνες σημαντικές για την καρδιακή λειτουργία. Επιπλέον το λευκό αλεύρι έχει υψηλό γλυκαιμικό δείκτη προκαλώντας απότομη και γρήγορη αύξηση των επιπέδων γλυκόζης αίματος. Και όπως έχουμε δει τα ψηλά επίπεδα γλυκόζης αίματος είναι ένας από τους σημαντικούς δείκτες προάγγελους της καρδιακής αθηροσκλήρωσης.
Η ζάχαρη και τα διάφορα άλλα γλυκαντικά δεν έχουν ιδιαίτερα σημαντικό μικροθρεπτικό περιεχόμενο και όπως και το λευκό αλεύρι έχουν ψηλό γλυκαιμικό δείκτη, άρα αυξάνουν πολύ τα επίπεδα του σακχάρου αίματος, άρα είναι επιβαρυντικά για την καρδιακή λειτουργία. Επίσης, τα γλυκαντικά, όπως και το λευκό αλεύρι, κάνουν το σώμα να εκκρίνει αυξημένα ποσοστά χρωμίου, ενός μετάλλου το οποίο είναι απαραίτητο για τον κατάλληλο μεταβολισμό της γλυκόζης του αίματος και της ινσουλίνης.
Ελεύθερες ρίζες είναι μόρια τα οποία είναι διαφορετικά από τα συμβατικά μόρια στο ότι τους λείπει ένα ηλεκτρόνιο. Εξαιτίας της απώλειας ηλεκτρονίου είναι ασταθή μόρια και προσπαθούν να αρπάξουν κάποιο άλλο ηλεκτρόνιο, οποιοδήποτε ηλεκτρόνιο, από οπουδήποτε, έτσι ώστε να γίνουν και πάλι σταθερά. Έλκουν λοιπόν ηλεκτρόνια από άτομα χημικών ενώσεων που δημιουργούνται από τα κύτταρα μας (καταστρέφοντας τα στην ουσία), τα οποία επειδή πλέον αυτά χάσανε ένα ηλεκτρόνιο, θα αρπάξουν ένα νέο ηλεκτρόνιο από αλλού. Έτσι ακολουθεί μια αλυσιδωτή καταστροφική διαδικασία για τα κύτταρα μας. Στην αρχή το σώμα αντιρροπεί τις βλάβες που προέρχονται από ελεύθερες ρίζες και οι ελεύθερες ρίζες δεν αποτελούν πρόβλημα. Όμως όταν ο αριθμός τους αυξάνεται πάνω από τα επίπεδα τα οποία το σώμα μπορεί να εξολοθρεύσει, τότε αρχίζουν και γίνονται βλαβερές. Η αθροιστική βλάβη που δημιουργείται με τα χρόνια προκαλεί ασθένειες γήρανσης. Τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία βρίσκονται κυρίως σε φυτικά έλαια (ηλιέλαιο, αραβοσιτέλαιο, σογιέλαιο, κλπ), είναι πολύ ευάλωτα σε βλάβες των ελευθέρων ριζών. Το ίδιο ευάλωτοι βέβαια είναι και οι άνθρωποι που τα καταναλώνουν, ιδιαίτερα όταν τα λάδια έχουν θερμανθεί σε υψηλές θερμοκρασίες. Η κατανάλωση πολυακόρεστων φυτικών ελαίων έχει επανειλημμένα δείξει ότι αυξάνει την οξείδωση της LDL, ακόμα κι αν μειώνει τα επίπεδα της LDL και της ολικής χοληστερίνης. Γι’ αυτό και οι διάσημοι καρδιολόγοι της δεκαετίας του 1950 είχαν διαπιστώσει ότι οι θάνατοι από καρδιοπάθειες αυξάνονταν όσο αυξανόταν η κατανάλωση των πολυακόρεστων και των μερικώς υδρογονομένων λαδιών στις επεξεργασμένες τροφές, ενώ ταυτόχρονα μειωνόταν η κατανάλωση αυγών και παραδοσιακών λιπών όπως το βούτυρο και το λαρδί. Οι ελεύθερες ρίζες καταπολεμούνται με μείωση κατανάλωσης πολυακόρεστων φυτικών ελαίων, τροφών που περιέχουν τέτοια, αποφυγή δίαιτας χαμηλής σε λίπη, συχνή άθληση, κατανάλωση κρέατος, φρούτων και λαχανικών πλούσιων σε αντιοξειδωτικά, και κατανάλωση αντιοξειδωτικών συμπληρωμάτων. Ένας από τους σημαντικούς μηχανισμούς με τους οποίους τα φρούτα, τα λαχανικά, οι ξηροί καρποί και οι σπόροι προστατεύουν από καρδιοπάθειες είναι επειδή παρέχουν στα σώματα μας αντιοξειδωτικά συστατικά τα οποία καταπολεμούν τις ελεύθερες ρίζες – και όχι επειδή μειώνουν τη χοληστερίνη.
Τι Είναι Οι Ελεύθερες Ρίζες
Τα Πολυακόρεστα Λιπαρά Οξέα Βλάπτονται Εύκολα Από Τις Ελεύθερες Ρίζες
Πώς Καταπολεμούνται Οι Ελεύθερες Ρίζες
Όλοι καταλαβαίνουμε ότι το στρες επηρεάζει αρνητικά όλες τις ασθένειες. Πρέπει να κατανοήσουμε όμως ότι ο στόχος μας δεν πρέπει να είναι να αποφύγουμε το στρες. Δεν μπορούμε να το αποφύγουμε και ούτε πρέπει. Πρέπει να το διαχειριστούμε σωστά και αποτελεσματικά, έτσι ώστε να μην μας επηρεάζει και να μην αφήνει αρνητικές επιπτώσεις στο σώμα μας. Επειδή το θέμα είναι αρκετά μεγάλο αναλύεται σε ξεχωριστό άρθρο.
Ένας ραγδαία αυξανόμενος όγκος ερευνών εμπλέκει συχνούς μολυσματικούς παράγοντες (βακτήρια, ιούς), ως άμεσα εμπλεκόμενους στην πρόκληση και την εξέλιξη της καρδιαγγειακής ασθένειας. Υπάρχουν όμως τώρα αδιάβλητες αποδείξεις που δείχνουν ότι τα χαμηλά επίπεδα χοληστερίνης αυξάνουν την ευπάθεια σε μολυσματικές ασθένειες, ενώ τα υψηλά επίπεδα χοληστερίνης προστατεύουν κατά των μολύνσεων. Όταν συγκεκριμένα υγιείς άνδρες με χαμηλή χοληστερίνη κατά μέσο όρο στα 151 mg/dl συγκρίθηκαν με παρόμοιας ηλικίας άνδρες οι οποίοι είχαν τιμές χοληστερίνης κατά μέσο όρο 261 mg/dl, φάνηκε ξεκάθαρα ότι οι πρώτοι είχαν σημαντικά χαμηλότερη ανοσοποιητική λειτουργία.
Η διαδικασία δημιουργίας αρτηριοσκληρωτικών πλακών στα αγγεία ξεκινά με βλάβη των αγγείων η οποία προκαλείται κυρίως από: Τα σημεία καταστροφής των αγγείων τα επιδιορθώνει η LDL. Είναι στην ουσία η κόλλα που στην περίπτωση ανάγκης πάει και κάνει ένα μπάλωμα στο σημείο που καταστράφηκε. Η καταστροφή ενός σημείου του αγγείου είναι περίπτωση έκτακτου ανάγκης. Αν η LDL δεν επενέβαινε το αγγείο θα έκανε τρύπα και θα είχαμε εσωτερική αιμορραγία. Αυτό δεν μπορεί να το αφήσει ο οργανισμός να γίνει, πρέπει να το επιδιορθώσει αστραπιαία. Λύση ανάγκης είναι το μπάλωμα του κατεστραμμένου τοιχώματος ενός αγγείου. Και όσο συνεχίζουν να υπάρχουν κι άλλα σημεία στα αγγεία που καταστρέφονται, τόσο συνεχίζουν να προστίθενται μπαλώματα το ένα πάνω στο άλλο, μέχρι που τελικά το αγγείο γίνεται πάρα πολύ στενό και κάποια στιγμή βουλώνει τελείως – και αυτό εκδηλώνεται ως έμφραγμα ή ως εγκεφαλικό. Ποιος λοιπόν φταίει και δημιουργούνται αθηροσκληρωτικές πλάκες? Η χοληστερίνη? Ή η καταστροφή των αγγείων? Και ποια λοιπόν πρέπει να είναι η θεραπεία? Χορήγηση φαρμάκων για να ρίξουν την χοληστερίνη, ή φροντίδα να μην καταστραφούν τα αγγεία? Η απάντηση δική σου.
Πως Προκαλείται Η Βλάβη Στα Τοιχώματα Των Αγγείων
Μπάλωμα Έκτακτης Ανάγκης Είναι η Δημιουργία Αθηροσκληρωτικής Πλάκας
Ποια Είναι Η Αιτία Της Καρδιακής Αθηροσκλήρωσης
ΜΕΡΟΣ Γ - Θρεπτικά συστατικά τα οποία βοηθούν την καρδιαγγειακή υγεία
Το μονοξείδιο του αζώτου σχηματίζεται όταν η ουσία NOS (nitric oxide synthase), ένα ένζυμο που βρίσκεται στην επιφάνεια των αιμοφόρων αγγείων μετατρέπει το αμινοξύ αργινίνη σε μονοξείδιο του αζώτου. Όταν σχηματιστεί το αέριο αυτό, επιτρέπει στις αρτηρίες μας να διαστέλλονται και να συστέλλονται κατάλληλα και εκτελεί μια σειρά από λειτουργίες οι οποίες βοηθάνε το καρδιαγγειακό μας σύστημα να είναι σε καλή κατάσταση. Μεταξύ άλλων μπλοκάρει την απελευθέρωση φλεγμονωδών συστατικών από τα ενδοθηλιακά κύτταρα των αγγείων και μεταφέρεται στην κυκλοφορία του αίματος όπου εμποδίζει τη συνάθροιση των αιμοπεταλίων, προλαμβάνοντας τη θρόμβωση. Η νιτρογλυκερίνη, ως καρδιολογικό φάρμακο το οποίο συνταγογραφείται για στηθάγχη, παρέχει τα οφέλη της επειδή παράγει μονοξείδιο του αζώτου. Τα επίπεδα του μονοξειδίου του αζώτου μειώνονται από: Τα επίπεδα του μονοξειδίου του αζώτου αυξάνονται με:
Πως Συντίθεται Στο Σώμα Μας
Μειώνεται Από
Αυξάνεται Με
Η αργινίνη είναι ένα αμινοξύ το οποίο μαζί με ένα κατάλληλο πρόγραμμα άσκησης βοηθά στη διόρθωση ανωμαλιών που συμβαίνουν στα αιμοφόρα αγγεία. Μεγάλο μέρος της αποτελεσματικότητας της αργινίνης προέρχεται από το γεγονός ότι αυξάνει το οξείδιο του αζώτου. Η συνιστώμενη δόση είναι 2 γραμμάρια πριν από τον ύπνο με άδειο στομάχι. Η αργινίνη βρίσκεται κυρίως σε πρωτεϊνικές τροφές, αλλά για να επιτευχθούν θεραπευτικά αποτελέσματα χρειάζονται μεγάλες ποσότητες αργινίνης. Τα άτομα που έχουν συχνά ξεσπάσματα έρπητα θα πρέπει να αποφεύγουν τροφές και συμπληρώματα αργινίνης - η λυσίνη είναι το αμινοξύ που καταπολεμά τον έρπητα.
Η τυπική δίαιτα των δυτικών βιομηχανοποιημένων χωρών είναι ψηλή σε ωμέγα-6 και χαμηλή σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα. Ιδανικά η αναλογία μεταξύ ωμέγα-6 και ωμέγα-3 πρέπει να είναι 1 προς 1. Ανεκτή όμως μπορεί να είναι και η αναλογία 4 προς 1. Από κει και πάνω αρχίζουν τα προβλήματα. Επειδή τα ωμέγα-6 είναι φλεγμονώδη και τα ωμέγα-3 είναι αντιφλεγμονώδη, μια αναλογία ωμέγα-6 προς ωμέγα-3 πάνω από 4 προς 1 δημιουργεί φλεγμονές στον οργανισμό, πολύ συχνά οι φλεγμονές αυτές μπορεί να είναι κρυφές και να μην εκδηλώνουν συμπτώματα – η εξέταση CRP είναι μια εξέταση αίματος η οποία μπορεί να αποκαλύψει ύπαρξη φλεγμονών, ακόμα και χωρίς συμπτώματα. Και όλες οι ασθένειες έχουν φλεγμονές ως υπόστρωμα τους. Αν δεν υπάρχουν φλεγμονές δεν σχηματίζονται ασθένειες. Μια εξέταση “προφίλ λιπαρών οξέων”, προσδιορίζει την αναλογία ωμέγα-6 προς ωμέγα-3, και μετρά επίσης κατά πόσο ποσοστό είναι αυξημένα τα ωμέγα-6 και κατά πόσο ποσοστό είναι μειωμένα τα ωμέγα-3. Η εξέταση αυτή είναι χρήσιμη, επειδή μπορεί κάποιος να μετρήσει αν ένα σκεύασμα ωμέγα-3 που παίρνει, όντως καταφέρνει να ανεβάσει τα ωμέγα-3 του και αν η αναλογία ωμέγα-6 προς ωμέγα-3 του είναι φυσιολογική. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς τα απαραίτητα λιπαρά οξέα, όμως το σώμα δεν μπορεί να τα συνθέσει, έτσι αναγκαστικά πρέπει να τα λάβει μέσα από τη διατροφή. Είναι απολύτως απαραίτητο, σχεδόν όλοι, να φροντίζουν να παίρνουν ωμέγα-3 λιπαρά οξέα επειδή αυτά είναι που κατά κανόνα βρίσκονται σε έλλειψη - ενώ τα ωμέγα-6 είναι σε αφθονία παντού. Τα ωμέγα-3 μπορεί κάποιος να τα πάρει από λιπαρά ψάρια, από ιχθυέλαιο και από έλαιο από άλγη, δηλαδή τους οργανισμούς από τους οποίους τρέφονται τα ψάρια. Πηγή ωμέγα-3 είναι επίσης και τα αυγά που προέρχονται από κότες οι οποίες τρέφονται με λιναρόσπορο. Ψάρι μια φορά την εβδομάδα μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο για καρδιακή προσβολή 30% - περισσότερες φορές την εβδομάδα μπορούν να ανεβάσουν τη μείωση αυτή μέχρι 34%. Όταν τα ωμέγα-3 δεν είναι σε έλλειψη αλλά βρίσκονται στις φυσιολογικές τιμές τους (κάτι που μπορεί κανείς να το διαπιστώσει μόνο αν κάνει την εξέταση “προφίλ λιπαρών οξέων”), τότε ο κίνδυνος για αιφνίδιο καρδιακό θάνατο είναι μειωμένος κατά 72% σε σχέση με άτομα που έχουν έλλειψη στα ωμέγα-3 τους. Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα των λιπαρών ψαριών και του ιχθυελαίου δεν μειώνουν τη χοληστερίνη, αλλά παρόλα αυτά προστατεύουν και φροντίζουν την καρδιακή λειτουργία – κάτι που δείχνει ότι η θεωρία ότι η ανεβασμένη χοληστερίνη αποτελεί την κύρια αιτία αθηροσκλήρωσης και καρδιαγγειακής ασθένειας δεν ευσταθεί. Το ιχθυέλαιο μειώνει όμως την ομοκυστεΐνη (σημαντικός παράγοντας καρδιακού κινδύνου), μειώνει το ινωδογόνο (άρα και την πιθανότητα θρομβωτικού εμφράγματος), μειώνει την Lp(a) (σημαντικός δείκτης καρδιαγγειακού κινδύνου) και μειώνει και τα τριγλυκερίδια, επίσης παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακή ασθένεια (αν η αναλογία τριγλυκερίδια προς HDL είναι μεγαλύτερη από 2 ο καρδιαγγειακός κίνδυνος είναι αυξημένος). Ωμέγα-3 μπορεί κάποιος να πάρει και από λινέλαιο (το έλαιο του λιναρόσπορου), συγκεκριμένα το αλφα-λινολεϊκό οξύ. Αυτό το λιπαρό οξύ στη συνέχεια μετατρέπεται στον οργανισμό σε EPA και DHA (που είναι τα ωμέγα-3 τα οποία βρίσκονται στα λιπαρά ψάρια και στο ιχθυέλαιο και είναι και η μορφή που χρησιμοποιεί ο οργανισμός μας). Το πρόβλημα όμως είναι ότι ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού γενετικά δεν μπορεί να μετατρέψει το ALA, σε EPA και DHA αποτελεσματικά (υπάρχει τεστ DNA με το οποίο κάποιος μπορεί να διαπιστώσει αν έχει αυτή την ικανότητα ή όχι), ως εκ τούτου, αναγκαστικά πρέπει να το λαμβάνει από λιπαρά ψάρια και ιχθυέλαιο. Επειδή η πιθανότητα τα ψάρια να περιέχουν βαρέα μέταλλα είναι αυξημένη, συστήνεται η βρώση μικρών ψαριών (σαρδέλες κατά προτίμηση) επειδή αυτά δεν προλαβαίνουν να συσσωρεύσουν βαρέα μέταλλα, και όχι περισσότερο από 2 φορές την εβδομάδα. Συστήνεται επίσης ιχθυέλαιο με πιστοποίηση μοριακής απόσταξης (=πιστοποίηση ότι είναι απαλλαγμένο από βαρέα μέταλλα).
Αναλογία Ω6 Προς Ω3
Πηγές Ω3
Τα Ω3 Φροντίζουν Την Καρδιακή Λειτουργία
Ω3 Από Λινέλαιο
Ω3 Από ιχθυέλαιο Με Πιστοποίηση Μοριακής Απόσταξης
Δίαιτες χαμηλές σε λίπος δεν βοηθούν το σώμα να απορροφήσει καλά τα λιποδιαλυτά αντιοξειδωτικά και τις λιποδιαλυτές βιταμίνες (A, D, E, K) των τροφών. Άρα, χρειάζεται διατροφικό λίπος για κατάλληλη απορρόφηση. Η ενίσχυση της πρόσληψης διατροφικού λίπους έχει φανεί επανειλημμένα ότι αυξάνει την απορρόφηση αυτών των συστατικών. Αποφεύγετε όμως την μαργαρίνη ως πηγή διατροφικού λίπους. Είναι η χειρότερη επιλογή που μπορείτε να κάνετε για την υγεία της καρδιάς σας και την γενικότερη υγεία σας. Τα συστατικά που περιέχει μπορούν να προκαλέσουν πλήθος ασθενειών – μεταξύ των οποίων καρδιοπάθεια και καρκίνο. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι φυτικές στερόλες οι οποίες προστίθενται στις μαργαρίνες προκαλούν αθηροσκλήρωση. Μειώνουν επίσης και την απορρόφηση των λιποδιαλυτών συστατικών, όπως βιταμίνη Α, βιταμίνη D, βήτα-καροτίνη, λυκοπένιο, λουτεΐνη, συνένζυμο Q10, βιταμίνη Κ. Πριν από την εμφάνιση και την τεράστια χρήση των μαργαρινών καθώς και άλλων υδρογονωμένων λιπών, τα ποσοστά θανάτων στις ΗΠΑ από καρδιοπάθεια και καρκίνο ήταν μόνο 3%, η παχυσαρκία ήταν μόνο 5% και ο διαβήτης ήταν ανύπαρκτος. Η μαργαρίνη είναι μια πλαστική τροφή χωρίς καμία διατροφική αξία. Η μοριακή δομή της μαργαρίνης μοιάζει με αυτήν ενός πλαστικού – απέχει ένα μόριο από το να είναι πλαστικό. Η μαργαρίνη δεν είναι αληθινή τροφή. Προτιμήστε βούτυρο παραδοσιακό και αγνό. Είναι πλούσια πηγή βιταμίνης Α, αλλά περιέχει και τις άλλες λιποδιαλυτές βιταμίνες, D, Ε, Κ2, είναι πλούσιο σε σημαντικά μέταλλα και ιχνοστοιχεία, παρέχει σημαντικές ποσότητες λιπαρών οξέων βραχείας και μεσαίας αλυσίδας και περιέχει συζευγμένο λινολεϊκό οξύ (CLA)(ιδιαίτερα όταν προέρχεται από αγελάδες που τρέφονται με γρασίδι).
Το Διατροφικό Λίπος Είναι Απαραίτητο
Όχι Μαργαρίνες ή Υδρογονομένα Λίπη
Προτιμήστε Αγνό Παραδοσιακό Βούτυρο
Οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει μια ποικιλία συστατικών στις φυτικές τροφές που τα έχουν ταξινομήσει συλλογικά ως φυτοθρεπτικά συστατικά. Πολλά από αυτά έχουν αξιοσημείωτες αντιοξειδωτικές ιδιότητες, όπως για παράδειγμα οι πολυφαινόλες οι οποίες έχουν τη δύναμη να καταπολεμούν τις ελεύθερες ρίζες, περισσότερο από ότι τα γνωστά αντιοξειδωτικά (βιταμίνη C, βιταμίνη Ε).
Μια άλλη σημαντική ομάδα φυτοθρεπτικών συστατικών είναι και οι ανθοκυανίνες (οι οποίες ανήκουν και αυτές στην κατηγορία των πολυφαινολών) και είναι οι ουσίες που δίνουν έντονο σκούρο χρώμα στα φρούτα, τα λαχανικά και τα φυτά (ρόδια, βατόμουρα, ιπποφαές, μωβ λάχανο, μωβ κουνουπίδι, κλπ). Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι οι ανθοκυανίνες είναι τα πιο ισχυρά φυτοθρεπτικά από όλα. Για παράδειγμα βρέθηκε ότι η χορήγηση ανθοκυανινών chokeberry μειώνει σημαντικά τα επίπεδα της οξειδωμένης LDL.
Το εκχύλισμα σπόρων σταφυλιού επίσης, το οποίο περιέχει 95% προανθοκυανίνες, δρα συνεργιστικά μαζί με την αργινίνη για να επισκευάσουν την ενδοθηλιακή δυσλειτουργία αυξάνοντας την παραγωγή του οξειδίου του αζώτου μέσα στις αρτηρίες. Αυτό προλαμβάνει την καταστροφή των αρτηριών, ενώ αυξάνει την παράδοση του οξυγόνου και συστατικών σε όλο το σώμα. Οι προανθοκυανίνες προλαμβάνουν επίσης τους θρόμβους του αίματος και είναι ένα υγιές εναλλακτικό της ασπιρίνης.
Το ελαιόλαδο βοηθά την καρδιά λόγω των πολυφαινολών που περιέχει. Ποσότητα πολυφαινολών πάνω από 300 mg/kg σε ένα ελαιόλαδο θεωρείται θεραπευτική. Τα πιο θεραπευτικά ελαιόλαδα έχουν 2000 και 3000 mg/kg (αυτά βέβαια κοστίζουν γύρω στα 100€ το κιλό). Μετά από γεύμα που περιλαμβάνει ελαιόλαδο πλούσιο σε πολυφαινόλες, το αίμα κυκλοφορεί πολύ καλύτερα στα αγγεία. Παράλληλα αυξάνει το οξείδιο του αζώτου στο αίμα. Ειδικότερα το πλούσιο σε ελαιοκανθάλη ελαιόλαδο (μια βασική πολυφαινόλη από τις συνολικά πάνω από 8 χιλιάδες που υπάρχουν) αποτρέπει την δημιουργία θρόμβων, κι έτσι μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης εμφράγματος και εγκεφαλικών. Η ελαιοκανθάλη αναστέλλει το ίδιο ένζυμο που επίσης αναστέλλεται από την ασπιρίνη, την ιβοπρουφαίνη και άλλα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα. Η ελαιοκανθάλη θεωρείται ένα φυσικό μη στεροειδές αντιφλεγμονώδες.
Ένα σημαντικό πλεονέκτημα του σησαμέλαιου είναι ότι αντιστέκεται περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο φυτικό λάδι στην οξείδωση και κάθε είδους αλλοίωση. Θεωρείται ιδανικό για μαγείρεμα επειδή οξειδώνεται (ταγγίζει) δύσκολα εξαιτίας των φυσικών αντιοξειδωτικών του. Οι σπόροι σησαμιού και σησαμελαίου έχουν φυτοοιστρογόνο δράση και ισχυρά αποτελέσματα μείωσης της χοληστερίνης. Το σουσάμι περιέχει τις μοναδικές ουσίες λιγνάνες, σησαμίνη και σησαμόλη που έχει αποδειχθεί ότι μειώνουν την χοληστερόλη. Το σησαμέλαιο έχει ισοδύναμη επίδραση στο προφίλ των λιπιδίων σε σχέση με το ελαιόλαδο, και έχει καλύτερη επίδραση από το ελαιόλαδο όσον αφορά την LDL-C και τα τριγλυκερίδια. Είναι προτιμότερη η κατανάλωση σησαμελαίου και ταχίνι από σησάμι ολικής αλέσεως παρά η κατανάλωση σπόρων σουσαμιού, διότι οι σπόροι λόγω της σκληρής τους υφής δεν μπορούν να αλεστούν καλά με το μάσημα και να απορροφηθούν επαρκώς τα συστατικά τους στο έντερο.
Το λάδι καρύδας σήμερα θεωρείται ως υπερτροφή που βοηθά στην καλή πέψη, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, έχει αντιμικροβιακή δράση, βοηθά στην εγκεφαλική λειτουργία, προστατεύει από τη νόσο του Αλτσχάϊμερ και πολλά άλλα. Περιέχει περισσότερο κορεσμένο λίπος από ότι το βούτυρο και το λαρδί. Μια μελέτη που διεξήχθη από ερευνητές του πανεπιστημίου του Cambridge έδειξε ότι το έλαιο καρύδας μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων και εγκεφαλικού επεισοδίου, όταν καταναλώνεται καθημερινά για μόλις τέσσερεις εβδομάδες. Η εξέταση “προφίλ λιπαρών οξέων” ανιχνεύει μεταξύ άλλων και τα επίπεδα κεκορεσμένων λιπαρών, έτσι ώστε να υπολογιστεί αν η λήψη κεκορεσμένου λίπος από λάδι καρύδας θα ανεβάσει τις τιμές του εκτός φυσιολογικών ορίων, ή αν θα καλύψει έλλειψη που πιθανόν να προϋπάρχει. Ένα μείγμα ελαιολάδου, σησαμέλαιου και έλαιου καρύδας είναι ένας διατροφικός δυναμίτης στο πιάτο μας, είτε διαφορετικό λάδι σε κάθε γεύμα, είτε και τα τρία στο ίδιο γεύμα.
Μερικοί ερευνητές θεωρούν το αλφα-λιποϊκό οξύ ως το κορυφαίο συμπλήρωμα για την πρόληψη και αντιστροφή του συνδρόμου Χ (παχυσαρκία, διαβήτης και ψηλή χοληστερίνη). Καμιά άλλη ουσία δεν είναι τόσο αποτελεσματική στο να επιτελείται ο κύκλος του Krebs και να παράγεται ενέργεια όσο το αλφα-λιποϊκό οξύ. Το αλφα-λιποϊκό οξύ θεωρείται το υπέρτατο αντιοξειδωτικό διότι ενισχύει τη δράση άλλων αντιοξειδωτικών. Το αλφα-λιποϊκό οξύ μειώνει τον σχηματισμό τελικών προϊόντων γλυκοζυλίωσης, εμποδίζοντας την έναρξη της γλύκανσης από το αρχικό της σημείο. Το άλφα-λιπϊκό οξύ υπάρχει σε κάποιες τροφές, όμως οι ποσότητες είναι πολύ χαμηλές. Για να υπάρξουν θεραπευτικά αποτελέσματα είναι απαραίτητη η λήψη του ως διατροφικό συμπλήρωμα με δόσεις 250 και 500 mg ημερησίως. Σε δόσεις πάνω από 100 mg συνίσταται και λήψη βιοτίνης (Β7), επειδή μπορεί να ανταγωνίζεται και έρχεται σε σύγκρουση με τις βιοχημικές δράσεις της στο σώμα.
Μερικοί ερευνητές θεωρούν ότι η έλλειψη συζευγμένου λινολεϊκού οξέως είναι ο κυριότερος αιτιολογικός παράγοντας παχυσαρκίας. Λήψη του CLA μειώνει το σωματικό λίπος διατηρώντας άπαχους τους ιστούς του σώματος. Το πετυχαίνει αυτό αυξάνοντας τον βασικό μεταβολικό ρυθμό και επιδρώντας στην κατανομή του λίπους, ιδιαίτερα της κοιλιάς. Μειώνει επίσης την χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια, αλλά και τα επίπεδα του αραχιδονικού οξέως, το οποίο είναι ωμέγα-6 λιπαρό οξύ και το οποίο οδηγεί σε φλεγμονώδη συστατικά. Τα κρέατα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα που προέρχονται από ζώα ελευθέρας βοσκής και τα οποία τρέφονται με γρασίδι, περιέχουν πολύ μεγαλύτερη ποσότητα CLA απ’ ότι τα κρέατα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα που προέρχονται από ζώα που τρέφονται σε φάρμες με σπόρους δημητριακών. Το CLA δεν προκαλεί τοξικότητα. Η συνιστώμενη δόση είναι 3000-4000 mg ημερησίως, διαιρεμένα κατά τη διάρκεια της μέρας.
Δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες (λαχανικά και φρούτα), έχει αποδειχθεί ότι συμβάλλουν στην βελτίωση του γλυκαιμικού ελέγχου και στην μείωση της υπερινσουλιναιμίας (και άρα πρόληψη του διαβήτη τύπου ΙΙ και κατά συνέπεια καρδιοπάθειας). Και τα δημητριακά βέβαια είναι άριστη πηγή φυτικών ινών, όμως πολλά άτομα έχουν προβλήματα λόγων τροφικών δυσανεξιών, καθώς και των φυτικών οξέων τα οποία εμποδίζουν την απορρόφηση θρεπτικών στοιχείων, ως εκ τούτου τα λαχανικά και τα φρούτα είναι η προτιμότερη πηγή λήψης φυτικών ινών σε σχέση με τα δημητριακά. Συνίσταται τα λαχανικά με τη μορφή σαλάτας να λαμβάνονται στην αρχή του γεύματος και τα φρούτα (που έχουν ψηλό γλυκαιμικό δείκτη) στο τέλος, γιατί έτσι η αύξηση του σακχάρου αίματος μετά το γεύμα μετριάζεται κατά ένα ποσοστό μέχρι και 70%.
Το ασβέστιο είναι ένα βασικό μέταλλο το οποίο συνταγογραφείται συνήθως για οστεοπόρωση. Όμως το ασβέστιο δεν πρέπει να χορηγείται μόνο του, πρέπει να χορηγείται μαζί με βιταμίνη D, βιταμίνη Κ2 και μαγνήσιο. Η βιταμίνη D βοηθά στην απορρόφηση του στο έντερο. Χωρίς μαγνήσιο και βιταμίνη Κ2 όμως είναι άκρως επικίνδυνο γιατί μπορεί να προκαλέσει έμφραγμα και πέτρες στα νεφρά. Και αυτό επειδή η βιταμίνη Κ2 αποτρέπει το ασβέστιο να επικάθεται στις αρτηρίες, αντίθετα το κατευθύνει προς τα οστά και τα δόντια. Ένα μεγάλο μέρος της αθηροσκληρωτικής πλάκας αποτελείται από αποθέματα ασβεστίου. Για να βοηθήσουμε την καλή καρδιαγγειακή λειτουργία παίρνουμε μαγνήσιο και βιταμίνη Κ2 για να προστατέψουμε τις αρτηρίες μας από το να ασβεστοποιηθούν όταν υπάρχει παρουσία υψηλών επιπέδων ασβεστίου. Η έλλειψη ασβεστίου, μαγνησίου και καλίου επίσης μπορεί να οδηγήσει την καρδιά σε θανατηφόρα καρδιακή αρρυθμία, έτσι με μια απλή εξέταση αίματος μπορούμε να παρακολουθούμε και να φροντίζουμε την διατήρηση των τιμών των πιο πάνω στις φυσιολογικές τους τιμές.
Ένας από τους βασικούς ρόλους του μαγνησίου, σε συνδυασμό με το ασβέστιο, είναι ο έλεγχος της σύσπασης και χαλάρωσης των μυών. Το μαγνήσιο εξασφαλίζει την ακεραιότητα του αρτηριακού τοιχώματος ελέγχοντας την πίεση του αίματος, κρατά τον ρυθμό της καρδιάς σταθερό, βοηθώντας κατά της αρρυθμίας και ρυθμίζει τα επίπεδα σακχάρου αίματος. Συμβάλλει επίσης στην μείωση της πίεσης, της χοληστερίνης και των τριγλυκεριδίων. Τα θύματα καρδιακής προσβολής έχουν συνήθως 30% λιγότερο μαγνήσιο, καθώς και περισσότερο ασβέστιο από το κανονικό.
Ο συνδυασμός των βιταμινών Β6, Β9 και Β12 μειώνει τα υψηλά επίπεδα ομοκυστείνης, έναν γνωστό παράγοντα κινδύνου για καρδιοπάθεια. Ο συνδυασμός των βιταμινών αυτών γίνεται αποτελεσματικότερος αν συνδυαστεί με μια ουσία που ονομάζεται τριμεθυγλυκίνη. Υπάρχουν διατροφικά συμπληρώματα για τη μείωση της ομοκυστείνης που περιέχουν όλες αυτές τις ουσίες.
Η νιασίνη είναι αυτή που αλλάζει τις περισσότερες από όλες τις παραμέτρους των λιπιδίων, μειώνοντας την ολική χοληστερίνη, την HDL, την VLDL, την Lp(a) και τα τριγλυκερίδια και αυξάνοντας την HDL. Κανένα φάρμακο του εμπορίου δεν μπορεί να μειώσει την Lp(a). Η νιασίνη είναι η μόνη μαζί με τη βιταμίνη C που μπορεί να μειώσει την Lp(a). Επίσης, κανένα φάρμακο του εμπορίου δεν μπορεί να μειώσει τόσο αποτελεσματικά τα τριγλυκερίδια, ούτε να αυξήσει τόσο πολύ τα επίπεδα της HDL, όσο η νιασίνη - σε αυτά μπορεί να βοηθήσει συνδυαστικά και το ιχθυέλαιο σε υψηλές δόσεις. Η μείωση των επιπέδων του ινωδογόνου είναι ένας άλλος τρόπος με τον οποίο η νιασίνη προλαμβάνει την καρδιαγγειακή ασθένεια. Η νιασίνη είναι επίσης ο μόνος αντιχοληστερινικός παράγοντας που μειώνει την ολική θνησιμότητα. Συνεπώς η νιασίνη αναδεικνύεται ως το υπέρτατο φάρμακο για την πρόληψη της καρδιαγγειακής ασθένειας. Αν η νιασίνη λαμβάνεται μόνη της, συνήθως χρειάζονται 1500 με 3000 mg για τον έλεγχο των λιπιδίων, όμως σε αυτές τις δόσεις μπορεί να προκαλέσει κάποιες παρενέργειες:
Πολλαπλή Δράση
Πιθανές Παρενέργειες
Η παντεθίνη είναι μια βιολογικά ενεργή ενδιάμεση μορφή του παντοθενικού οξέως, δηλαδή της βιταμίνης Β5. Για κάποιους λόγους η παντεθίνη έχει σημαντική δράση στη μείωση των λιπιδίων, ενώ το παντοθενικό οξύ πολύ μικρή έως καθόλου. Μειώνει τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων πολύ περισσότερο από τις στατίνες καθώς και από την νιασίνη. Η παντεθίνη δεν έχει καμία τοξικότητα. Η συνιστώμενη δοσολογία είναι 300 mg τρεις φορές την ημέρα. Προσέξτε μόνο να μην πάρετε συμπλήρωμα παντοθενικού οξέως, αλλά συμπλήρωμα παντεθίνης.
Τα αντιοξειδωτικά δεν μειώνουν τη χοληστερίνη, αλλά παρ’ όλα αυτά αποτρέπουν την αθηροσκλήρωση. Αν η χοληστερίνη ήταν η αιτία της αθηροσκλήρωσης, πώς δικαιολογείται το γεγονός ότι η λήψη αντιοξειδωτικών, μεταξύ των οποίων και η βιταμίνη Ε, μειώνει την εξέλιξη της αθηροσκλήρωσης; Μελέτη έδειξε ότι σε άνδρες που λάμβαναν 400 IU ή περισσότερο βιταμίνης Ε την ημέρα, μειώθηκε η οξείδωση της LDL. Η βιταμίνη Ε μείωσε επίσης κατά 50% τα επίπεδα της ιντερλευκίνης-6 και 1200 IU βιταμίνης Ε μείωσαν 30% την CRP. Η βιταμίνη Ε αποτελείται από τέσσερεις τύπους, την άλφα-, βήτα-, γάμμα, δέλτα-τοκοφερόλη. Πολλά συμπληρώματα βιταμίνης Ε περιέχουν μόνο αλφα-τοκοφερόλη. Όμως μόνο αν αυτή συνδυάζεται με την γάμμα-τοκοφερόλη μπορεί να προστατεύει επιθετικά από την καρδιαγγειακή ασθένεια. Στις τροφές βρίσκεται σε χαμηλή ποσότητα, άρα για να επιτευχθούν θεραπευτικά αποτελέσματα χρειάζεται να λαμβάνεται σε μορφή διατροφικών συμπληρωμάτων. Το καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα επιτυγχάνεται όταν στο σκεύασμα μας έχουμε 80% άλφα-τοκοφερόλη και 20% γάμμα-τοκοφερόλη. Επιπλέον στο σκεύασμα μας πρέπει να περιέχει φυσική βιταμίνη Ε και όχι συνθετική. Η φυσική καταγράφεται με το γράμμα d (d-alpha-tocopherol), ενώ η συνθετική με τα γράμματα dl. Όσα συμπληρώματα περιέχουν ανάμεικτες τοκοφερόλες (άλφα- μαζί με βήτα-, γάμμα- και δέλτα-) είναι φυσική βιταμίνη Ε. Η συνιστώμενη δοσολογία βιταμίνης Ε είναι 400-1200 IU ημερησίως. Εξίσου σημαντική για την πρόληψη της καρδιοπάθειας είναι και μια άλλη μορφή βιταμίνης Ε, οι τοκοτριενόλες, οι οποίες εκτός του ότι μειώνουν τη φλεγμονή, ρίχνουν και τα επίπεδα της χοληστερίνης. Το φοινικέλαιο και το πίτουρο του ρυζιού είναι οι πλουσιότερες πηγές τοκοτριενολών. Μια από τις πιο εντυπωσιακές ανακαλύψεις στην έρευνα για τις τοκοτριενόλες είναι η ικανότητα τους να καθαρίζουν την αθηροσκληρωτική απόφραξη στην καρωτική αρτηρία, μειώνοντας σημαντικά τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου. Έχουν μάλιστα την ικανότητα όχι μόνο να σταματούν την πρόοδο της αθηροσκληρωτικής απόφραξης της καρωτίδας, αλλά και να την αντιστρέφουν.
Μείωση Εξέλιξης Αθηροσκλήρωσης
Συνδυασμός Τοκοφερολών
Φυσική Μορφή
Τοκοτριενόλες
Η βιταμίνη C εξασφαλίζει την ακεραιότητα του αρτηριακού τοιχώματος βοηθώντας στον σχηματισμό του κολλαγόνου (μαζί με χαλκό και αμινοξέα όπως η προλίνη και η λυσίνη) το οποίο στην κυριολεξία κρατά τις αρτηρίες μαζί. Έχει αντιφλεγμονώδη δράση και αυτό φαίνεται από την ικανότητα της να μειώνει την CRP. Σε υψηλές δόσεις μειώνει την Lp(a), η οποία είναι σημαντικός παράγοντας κινδύνου για καρδιοπάθεια. Καθημερινή χρήση βιταμίνης C μπορεί επίσης να μειώσει τον κίνδυνο για καρδιοπάθεια κατά 25% σε σχέση με αυτούς που δεν λαμβάνουν συμπλήρωμα βιταμίνης C.
Η βρομελίνη είναι πρωτεολυτικό ένζυμο που προέρχεται από τον ανανά θεωρείται ως ένα φυσικό αντιφλεγμονώδες δρώντας ως πεπτικό ένζυμο. Τα πρωτεολυτικά ένζυμα δρουν απευθείας στη φλεγμονή εξουδετερώνοντας και αφαιρώντας τους κατεστραμμένους ιστούς των κυττάρων. Είναι μια φυσική ουσία η οποία μπορεί να καθαρίσει την αθηροσκληρωτική πλάκα, κάτι που δεν μπορούν να πετύχουν φάρμακα μείωσης της χοληστερίνης. Η βρομελίνη επίσης χαμηλώνει την πίεση του αίματος, την συσσώρευση των αιμοπεταλλίων και είναι χρήσιμη στην θρομβοφλεβίτιδα. Η βρομελίνη είναι διαθέσιμη σε ταμπλέτες των 500mg. Η συνήθης δοσολογία είναι μια ταμπλέτα τρεις φορές την ημέρα με άδειο στομάχι. Μην την πάρετε μαζί με το φαγητό διότι θα δράσει μόνο ως βοήθημα για καλύτερη πέψη.
Η καρνιτίνη είναι ένα συνένζυμο παρόμοιο με τις βιταμίνες του συμπλέγματος Β και είναι απαραίτητη για την καύση και τη μεταφορά των λιπαρών οξέων μακράς αλυσίδας, άρα αποτελεί καύσιμο για την καρδιακή ενέργεια. Το 25% της καρνιτίνης που το σώμα χρειάζεται για άριστη απόδοση παράγεται από το αμινοξύ λυσίνη και συμπαράγοντες. Το υπόλοιπο 75% μπορεί να προέλθει από τη διατροφή. Η μόνη αξιοσημείωτη πηγή καρνιτίνης είναι το κρέας, ιδιαίτερα το αρνί και το μοσχάρι, κυρίως όμως το αρνί. Οι ασθενείς που λαμβάνουν καρνιτίνη έχουν λιγότερες πρόωρες κοιλιακές συστολές κατά την ανάπαυση και βελτιωμένη καρδιακή λειτουργία. Ασθενείς με μόνιμη στηθάγχη, οι οποίοι αξιολογήθηκαν μέσω ενός στρες τεστ, ήταν ικανοί να ασκούνται περισσότερο προτού εντοπιστούν μη φυσιολογικές καταστάσεις, όταν λάμβαναν 900 mg καρνιτίνης. Οι έρευνες δείχνουν ότι η καρνιτίνη μπορεί να είναι μια αποτελεσματική συμπληρωματική θεραπεία, αλλά ποτέ δεν πρέπει να διακόπτεται η φαρμακευτική αγωγή χωρίς την έγκριση του καρδιολόγου. Η καρνιτίνη εγκρίθηκε από τον FDA για την θεραπεία της συμφορητικής καρδιοπάθειας. Η αυξημένη παραγωγή ενέργειας που προκαλεί η καρνιτίνη προκαλεί μεγαλύτερη δημιουργία ελευθέρων ριζών, άρα η καρνιτίνη θα πρέπει πάντα να χρησιμοποιείται μαζί με συμπληρώματα αντιοξειδωτικών ουσιών. Υπάρχουν τρεις μορφές καρνιτίνης: Αξίζει να σημειωθεί ότι οι πρωτεϊνικές τροφές ζωικής προέλευσης (που εσφαλμένα πολλοί συνιστούν να αποφεύγονται σε μια δίαιτα για καρδιαγγειακή υγεία), αυξάνουν εκτός από τα επίπεδα καρνιτίνης και την HDL. Το αμινοξύ καρνοσίνη (διαφορετικό από την καρνιτίνη), που η μόνη σημαντική πηγή του είναι το κοτόπουλο, το χοιρινό και το κόκκινο κρέας, επιταχύνει την επούλωση των πληγών, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, αδειάζει το σώμα από τα βαρέα μέταλλα και καταπολεμά τον καρκίνο. Είναι ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό και αποτελεί έναν ιδιαίτερα αποτελεσματικό παράγοντα κατά της γλύκανσης (ή γλυκίωσης, ή γλυκοζυλίωσης). Όσοι τρώνε κρέας που περιέχει καρνοσίνη έχουν σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα τελικών προϊόντων γλύκανσης στο αίμα τους. Το κρέας μαζί με μερικά ψάρια και θαλασσινά είναι επίσης πλούσια πηγή ενός άλλου αμινοξέως, της ταυρίνης. Η ταυρίνη έχει αντιοξειδωτικές ικανότητες και έχει φανεί σε διπλές-τυφλές κλινικές δοκιμές ότι βελτιώνει την καρδιακή λειτουργία σε ασθενείς με συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια.
Πηγές Καρνιτίνης
Μελέτες
Μορφές Καρνιτίνης
Καρνοσίνη
Ταυρίνη
Το συνένζυμο Q10 (CoQ10) μπορεί να συντεθεί στο σώμα, αλλά τα άτομα με περιοδοντική ασθένεια, υπέρταση και καρδιαγγειακές ασθένειες έχουν συχνά έλλειψη. Τα φάρμακα μείωσης της χοληστερίνης (πχ στατίνες) μειώνουν τα επίπεδα του συνενζύμου Q10. Ανάλογα με το βαθμό της καρδιακής βλάβης, το συνένζυμο Q10 μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο του, είτε να προστεθεί στην συμβατική φαρμακευτική αγωγή. Η ικανότητα του συνενζύμου Q10 να παρέχει ενέργεια στην καρδιά είναι ίσως η σημαντικότερη προσφορά του. Το συνένζυμο Q10 μειώνει επίσης την Lp(a) η οποία είναι ισχυρός προληπτικός δείκτης καρδιαγγειακής υγείας, και επίσης εμποδίζει την οξείδωση της LDL. Η περιοδοντική ασθένεια, παράγοντας κινδύνου για καρδιακή ασθένεια, ανταποκρίνεται καλά στη θεραπεία με 50mg συνενζύμου Q10. Συμπληρώματα echinacea και golden seal πρέπει να συνοδεύουν τα συμπληρώματα συνενζύμου Q10 για να μειώσουν περισσότερο τη στοματική μόλυνση.
Η κουρκουμίνη είναι η κίτρινη χρωστική του φυτού turmeric. Έχει αποκτήσει δημοσιότητα λόγω της αντιοξειδωτικής της δράσης και της ικανότητας της να αποτρέπει τη συσσώρευση των αιμοπεταλλίων. Έχει επίσης ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση, καθώς και ισχυρή αντικαρκινική δράση. Η σκόνη κουρκουμά έχει χαμηλή βιοδιαθεσιμότητα (δηλαδή δεν απορροφάται και δεν αξιοποιείται καλά από τους ιστούς του ανθρωπίνου σώματος). Η πιπερίνη αυξάνει τη βιοδιαθεσιμότητα της, άρα η λήψη της κουρκουμίνης είναι προτιμότερη να γίνεται από ένα συμπλήρωμα που να περιέχει ταυτόχρονα και πιπερίνη.
Η πηκτίνη του γκρέιπφρουτ, αλλά και άλλων διατροφικών πηγών, πλούσιων σε διαλυτές ίνες, φαίνεται ότι είναι ισοδύναμη ή αποτελεσματικότερη από ότι τα πιο δημοφιλή συνταγογραφούμενα φάρμακα για τη μείωση της χοληστερίνης. Ειδικότερα η πηκτίνη του γκρέιπφρουτ είναι πολύ διαλυτή, διαλύεται στο λεπτό έντερο τόσο ώστε να αξιοποιείται το 100% των φυτικών ινών. Ερευνητές βρήκαν ότι η πηκτίνη γκρέιπφρουτ ήταν επίσης αποτελεσματική στην μείωση της αθηροματικής πλάκας. Διατίθεται ως διατροφικό συμπλήρωμα. Αρχίζουμε με μία κούπα πηκτίνης γκρέιπφρουτ με τα γεύματα και σταδιακά αυξάνουμε μέχρι 2-3 κούπες την ημέρα. Η δοσολογία για ταμπλέτες πηκτίνης είναι 1000mg με τα γεύματα. {/slider=Amla (Ινδικό Φραγκοστάφυλο - Indian Gooseberry)} Αναλυτικές μελέτες επισημαίνουν εμφαντικά τις ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες του amla. Έχει αποδειχθεί ότι μειώνει επίσης την LDL, την ολική χοληστερίνη, τα τριγλυκερίδια, ενώ ταυτόχρονα ενισχύουν τα επίπεδα της HDL. Μελέτες υποδεικνύουν επίσης ότι μπορεί να προστατεύσει από την γλυκοζυλίωση της LDL με τη ρύθμιση της γλυκόζης στο αίμα. Τα εκυλίσματα amla μειώνουν επίσης τα επίπεδα των τελικών προϊόντων προχωρημένης γλυκοζυλίωσης (AGEs) - άρα συμβάλλουν στην αντιγήρανση.
Το σκόρδο συντελεί στην προστασία της χοληστερίνης από την οξείδωση. Αραιώνει επίσης το αίμα λειτουργώντας αποτρεπτικά στη δημιουργία θρόμβων και στην απόφραξη των αρτηριών - εμποδίζει τα αιμοπετάλια να κολλήσουν μεταξύ τους. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το σκόρδο μπορεί να προκαλέσει παροδική αύξηση των λιπιδίων του αίματος, διότι απελευθερώνει λίπη που είναι αποθηκευμένα στους ιστούς. Με συνεχή κατανάλωση όμως σκόρδου, οι αποθήκες λιπιδίων ολοκληρώνουν τη διαδικασία της διάλυσης και τα επίπεδα της χοληστερίνης του αίματος μειώνονται. Το σκόρδο μειώνει επίσης τη συστολική και τη διαστολή αρτηριακή πίεση σε άτομα με υπέρταση και τη συστολική αρτηριακή πίεση σε άτομα με φυσιολογική αρτηριακή πίεση.
Οι σπόροι της τριγωνέλλας είναι πολύ θρεπτικοί και περιέχουν μεγάλη ποικιλία θρεπτικών συστατικών. Οι σημαντικότερες επιδράσεις του σπόρου αυτού οφείλονται στο περιεχόμενο του σε βλέννα που τον κάνουν να φουσκώνει σε νερό και παρέχει μια πηγή κολλώδους ίνας. Οι στεροειδείς σαπωνίνες και οι κολλώδεις ίνες θεωρούνται υπεύθυνες για πολλές από τις ευεργετικές δράσεις της τριγωνέλλας. Οι ίνες μειώνουν τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα και οι στεροειδείς σαπωνίνες φαίνεται ότι εμποδίζουν την απορρόφηση και τη σύνθεση της χοληστερίνης. Μια μελέτη έδειξε ότι η τριγωνέλλα μειώνει τα επίπεδα χοληστερίνης και σακχάρου στο αίμα σε άτομα με μέτρια αθηροσκλήρωση και διαβήτη τύπου ΙΙ.
Η μαγιά κόκκινου ρυζιού είναι ένα παραδοσιακό παρασκεύασμα ρυζιού που έχει υποστεί ζύμωση από τον μύκητα Monascus purpureus. Εμπορικά παρασκευάσματα κόκκινης μαγιάς ρυζιού προκαλούν μείωση της ολικής χοληστερόλης, της LDL-C, των τριγλυκεριδίων και αύξηση της HDL. Επίσης μειώνει τη συχνότητα εμφάνισης μεγάλων καρδιακών επεισοδίων, συμπεριλαμβανομένης της μη θανατηφόρας καρδιακής προσβολής και της καρδιαγγειακής θνησιμότητας.
Τα κριλ είναι ένα είδος μικροσκοπικής γαρίδας. Το έλαιο τους ως πηγή λήψης ωμεγα-3 λιπαρών οξέων είναι καθαρό σε αντίθεση με το ιχθυέλαιο το οποίο χρειάζεται μοριακή απόσταξη για να απαλλαγεί από τα βαρέα μέταλλα. Το λάδι Krill περιέχει όμως λιγότερα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα από ότι το ιχθυέλαιο.
Το εκχύλισμα αγκινάρας προκαλεί μείωση της χοληστερίνης, μείωση της LDL, μείωση της αναλογίας LDL/HDL, μείωση των τριγλυκεριδίων. Η συνιστώμενη δόση είναι μία κάψουλα 300mg τιτλοδοτημένου να περιέχει 13-18% καφφεουλκουνικό οξύ, τρεις φορές την ημέρα. Η αγκινάρα όμως περιέχει χλωρογενικό οξύ (όπως και το μαύρο τσάι, αλλά και ο καφές), το οποίο έχει πρόσφατα βρεθεί ότι μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα της ομοκυστείνης.
Είναι η ρητίνη του δένδρου Commiphora mukul το οποίο χρησιμοποιείται στην παραδοσιακή ινδική ιατρική. Το guggulipid είναι ένα εκχύλισμα λιπιδίων από το κόμμι που περιέχει φυτικές στερόλες. Κάποιες μελέτες έχουν δείξει θετική επίδραση του στην μείωση της ολικής χοληστερίνης, της LDL και αύξηση της HDL. Άλλες μελέτες δεν πιστοποίησαν κάτι τέτοιο.
Εν Κατακλείδι
Κάνουμε εξετάσεις αίματος και βλέπουμε αν έχουμε δείκτες καρδιακού κινδύνου.
Αν έχουμε, βοηθάμε να επιστρέψουν στις φυσιολογικές τους τιμές, τον καθέναν ως εξής:
Τα υψηλά επίπεδα της CRP μειώνονται με: Τα επίπεδα του ινωδογόνου μειώνονται με: Τα επίπεδα της ομοκυστεΐνης μειώνονται με βιταμίνες Β12, Β9 (φυλλικό), Β6, τιμεθυγλυκίνη (TMG) για 12 εβδομάδες, 600mg ν-ακετυλο-κυστεΐνης (NAC). Τα επίπεδα της Lp(a) μειώνονται με ωμέγα-3, βιταμίνη C, συνένζυμο Q10, λυσίνη και νιασίνη (βιταμίνη Β3). Ο σχηματισμός οξειδωμένης LDL (η οποία είναι υπεύθυνη για την αθηροσκλήρωση) αποτρέπεται με καταπολέμηση των ελευθέρων ριζών. Οι ελεύθερες ρίζες καταπολεμούνται με Το μέγεθος των μορίων της LDL διατηρείται μεγάλο (και άρα αποτρέπεται η αθηροσκλήρωση) με λήψη Ω3 λιπαρών οξέων και τη μη ύπαρξη διαβήτη. Διατήρηση τιμών γλυκόζης αίματος νηστείας κάτω από 85 mg/dl κρατάει τον κίνδυνο καρδιαγγειακής αλλά και ολικής θνησιμότητας χαμηλά – τιμές πάνω από 89 mg/dl έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο καρδιαγγειακού θανάτου κατά 50%. Αποφεύγουμε τους παράγοντες οι οποίοι επιδεινώνουν τον καρδιακό κίνδυνο: μειώνουμε τα δημητριακά στο ελάχιστο, αποφεύγουμε τελείως τη ζάχαρη και το λευκό αλεύρι, παίρνουμε αντιοξειδωτικά για τις ελεύθερες ρίζες, διαχειριζόμαστε το στρες σωστά και αποτελεσματικά, αντιμετωπίζουμε μολύνσεις που τυχόν υπάρχουν. Καταναλώνουμε τροφές με θρεπτικά συστατικά τα οποία βοηθούν την καλή καρδιαγγειακή υγεία, όπως Ω3 λιπαρά οξέα, καλές λιπαρές τροφές, πολυφαινόλες, αντιοξειδωτικά, αντιφλεγμονώδη και άλλα τα οποία έχουμε αναλύσει πιο πάνω.CRP
Ινωδογόνο
Ομοκυστείνη
Lp(a)
Οξειδωμένη LDL
Μέγεθος Μορίων LDL
Γλυκόζη Νηστείας
Αποφυγή Επιβαρυντικών Τροφών
Κατανάλωση Βοηθητικών Τροφών